| A. a, | afk anno, in het jaar |
| A. | afk. aufgebote, huwelijksaankondiging, ondertrouw |
| A | afk. acte |
| a. | afk. autres, andere |
| a | afk. accepté, aannemen |
| a.a. | afk.ad acta, deze acte |
| aa. | afk. anteata, vroeger |
| Aach | Aken |
| aam, ama, hama | oude wijn, bier - en oliemaat van 1.552 hl, = 1/6 vat en aan 4 anker |
| aandoener | laken bereider |
| aangeboren | met de geboorte verkregen |
| aangetelt | uitbetaald |
| aas | handelsgewicht 1 aas =1/10240 pond afhankelijk van het gewicht van het pond ca 0,047 gram |
| aasdomrecht | oud Fries rechtssysteem tot ca 1600 (het naaste bloed erft het goed) |
| a.b. | afk. aurea bulla, gouden knop |
| A.B.C. | afk. abécé de la vie, eerste kinderjaren |
| ab hac | verward, in het wild praten |
| ab hoc die | vanaf deze dag |
| ab hoc mense | van deze maand af |
| ab hoc | van de hak op de tak |
| ab infantia | vanaf zijn kinderjaren |
| ab instantia absolvere | van het ten laste gelegde vrijspreken |
| ab intestation | bij versterf (erfopvolging zonder testament) |
| ab intestato | bij versterf (erfopvolging zonder testament), bij gebrek aan testament |
| ab obstetrice baptisatus est | is gedoopt door de vroedvrouw |
| ab omni tempore | van alle tijd, van oudsher |
| ab opus ius habentis | ten behoeve van de rechthebbende |
| ab, ab ovo | vanaf het eerste begin, eigenlijk vanaf het eerste ei |
| ab | van, vanaf, door |
| abactus | roof |
| abalieneren | vervreemden, overgeven |
| abamita | zuster van (bet)(over) groot -(moeder, vader) |
| abandoreren | overgeven, verlaten |
| abassieren | omslaan, naar beneden slaan |
| abatement | toneelvoorstelling |
| abattage | het houwen, het ontginnen van erts |
| abattial | van een abdij |
| abattoir | slachthuis |
| abavia | betovergrootmoeder, voormoeder |
| abavunculus | broer van (bet)(over)grootmoeder |
| abavus | betovergrootvader, voorvader |
| abba(s), -tis | abt, van de abt |
| abbatiael cachet | ambtszegel |
| abbatissa, abatia | abdis, overste nonnenklooster |
| abbatteur | houthakker |
| abbaye | abdij, klooster |
| abbé | aanspreektitel geestelijke, abt, eerwaarde priester, geestelijke |
| abbe | domme vrouw |
| abbesse | abdis |
| abbrevieren | samenvatten, afkorten |
| Abcudia | Abcoude |
| abdecker | vilder |
| abdicatio, abdicationis | afstand doen, neerleggen van een functie |
| abedie | abdij |
| abelspel | toneelstuk over hoofse liefde, (abel = mooi, fraai) |
| abenarius faber | ketelsmid, ketelmaker, ook blikslager |
| abend des Jahres | laatste dag van het jaar |
| abhorrreren | ontzien, vreezen |
| abiectarius | meubelmaker |
| abii, abitum | vertrekken, heengaan, sterven |
| abiit | is vertrokken, gestorven |
| abijt | vertrokken |
| abijt, abite | gesteldheid, toestand |
| abime | middenvlak op een wapenschild |
| abire | vertrekken, heengaan, sterven |
| abirunt | zij zijn vertrokken |
| abjurer | geloof afzweren |
| ablactation | spenen, afwennen van de borst |
| ablution | (rituele) wassing |
| ablutus | gezuiverd, gewassen (door doopsel) |
| abmatertera | zuster van betovergrootmoeder |
| abnepos, -potis | kleinzoon van kleinkind |
| abnepotes | nakomelingen |
| abneptis, -is | kleindochter van kleinkind |
| abnurdus | vrouw van de achterkleinzoon |
| aboet | onderpand |
| aboleren | afschaffen, te niet doen |
| abolitie | kwijtschelding van straf door de vorst |
| abomination | afgrijselijke daad |
| abornementer | afpalen, afbakenen, uitbakenen, afbakening, jalonnering |
| aborneur | afpaler, landmeter |
| aborscap | familie |
| abortif | miskraam veroorzakend |
| abortivus, abortus | te vroeg geboren, miskraam |
| about | onderpand |
| about, aboutant | tot een einde komen |
| abpatruus | broer van betovergrootvader |
| abra | dienstmeid, meid |
| abreptus morte | weggenomen door de dood |
| abreptus | weggenomen |
| abrevieren | samenvatten, afkorten |
| abri | afdak |
| abripere, -io,abripui, abreptum | wegnemen, wegrukken |
| abrogatie, abrogatio | intrekking, afschaffing, opheffing der wet |
| abruptio | echtscheiding |
| abselveren | de absolutie geven |
| absens, -ntis | afwezig |
| absente corpore | (kerkdienst zonder) aanwezigheid van een lijk |
| absente corpus | kerkdienst zonder aanwezigheid van een lijk |
| absente secretario | bij afwezigheid van de secretaris |
| absente | afwezigheid, afwezig |
| absente........ | in afwezigheid van ........... |
| absentia | afwezigheid |
| absentibus ........... | in afwezigheid van ......... |
| absoluta et extrema unctione munitus | voorzien van absolutie en laatste oliesel |
| absolutio, -nis | absolutie, vrijspraak, ontslag van rechts -vervolging |
| absolutio, | absolutie, |
| absolution | ontslag van rechtsvervolging |
| absolutus | vrijgesproken, onvoorwaardelijk |
| absolvere, absolvi, absolutum | vrijspreken |
| absolveren | vrijstellen van straf of vervolging, vrijspreken, van aansprakelijkheid ontheffen |
| absoudre, | van rechtsvervolging ontslaan |
| absque dubio | zonder twijfel |
| absque | zonder |
| absteckeisen | richtstaaf om de rooilijn af te zetten |
| abstecklinie | richtlijn |
| absteckphahl | piketpaal, jalon |
| absterix, -tricis | vroedvrouw |
| abstinere, abstinui, abstentum | zich onthouden, niet aanvaarden, weigeren, afhouden |
| abteyker | apotheker |
| abuser | misbruiken, verkrachten |
| abusivus, abusive | ten onrechte |
| abuteren | misbruiken |
| abuus | een misbruik |
| A.C. | afk. Anno Christi, in het jaar van Christus |
| A.c. | afk. Academia, de academie |
| ac quaetus conjugalis | gemeenschappelijk verworven door de echtgenoten |
| ac | en |
| ac(k)et | list |
| ac. afk. anno curante | in het betreffende jaar |
| acae | afk. à cause, door, wegens, vanwege, om |
| acajou | mahonieboom |
| acatholicus | niet -katholiek |
| acc. afk. acatholicus | niet -katholiek |
| acc. afk. accessit | aanhangsel |
| acc. afk. accusations | aanklachten, beschuldigingen |
| accensus | accijns |
| accepteur | acceptant |
| accepto ......, acceptis ........ | na het ontvangen van |
| accepto necessititatis baptismo (ab obstetrice) | na het ontvangen van de nooddoop (door de vroedvrouw) |
| acceptus | ontvangen hebben |
| acces | toegang |
| accident | een geval |
| accidentael | een gebeurtenis |
| accidentalia | niet vaste predikantsinkomen, verbonden aan ambtsverrichtingen zoals doop, huwelijken |
| accijns, cijns | belasting op verbruiksgoederen |
| accijnshuyss, accyzehuys | plaats waar de belasting moet worden betaald |
| accipere, accipi, acceptum | ontvangen, accepteren |
| accisor, -is | inner van accijns (belasting) |
| accola | iemand die zich ergens vestigt |
| accommoderen | beschikken |
| accommodiren | tussenkomst |
| accorderen | overeenstemmen |
| accordeur | orgelstemmer |
| accotoen | wambuis, overhemd |
| accouchée | kraamvrouw |
| accouchée, | kraamvrouw |
| accouchemont | moeilijke geboorte |
| accoucher | een kind baren, bevallen |
| accoucheur | vroedmeester, vroedvrouw |
| accoucheuse, | achterwaerghe, verloskundige |
| accumeleren | vergaderen |
| accusare | beschuldigen |
| accusé, accusée | aangeklaagde, verdachte, beschuldigde |
| accuseren | wroegen |
| ache | selderie |
| achel, acheel, achtendeel | graanmaat, 1 achel = 1/8 zak en 1/8 hl. |
| acheteur, acheteuse | inkoper, inkoopster, koper |
| achtbrief | brief waarin iemand in de ban wordt gedaan, opgelegde straf was vaak vogelvrijverklaring en verbeurdverklaring van bezit. |
| achtelinc | achtste deel van een maat |
| achtende | achtste |
| achtendeel | het één achtste deel |
| achtendhalf | zeven en een half |
| achter (tag) | de zelfde dag over een week |
| achterboren, achterbaren, achterboeren | achterneef, achternicht |
| achterclappen | belasteren, kwaadspreken |
| achtercleppierse | kwaadspreekster |
| achterclocke | avondklok |
| achterdeel | nadeel, voordeel en achterdeel |
| achterdeel | inhoudsmaat voor graan = ca 18,3 ltr. |
| achtergelaten | nagelaten |
| achterghereyde | staartriem van een paardentuig |
| achterhuys, achterhuus | achterhuis |
| achterkintmaecht | bloedverwant in de derde graad vanaf de gemeenschappelijke stamvader |
| achterlatenisse | verzuim, omissie |
| achterling | inhoudsmaat voor graan = ca 6,5 ltr. |
| achtermoder | moeder in een gesticht |
| achterrechtsweer | achterneef |
| achterrichtampt | ambt van rechter in een plattelandsgebied met daarin een plaats dat een rechtsgebied vormde |
| achterschriven | bijschrijven |
| achterstade, achterstede | achterstallige schuld, achterstand |
| achtersusterkint | bloedverwant in de derde graad |
| achtervelilich | een rechtszaak verliezen |
| achtervolgen | nakomen, naleven, navolgen (van een wet, overeenkomst) |
| achterwaersterige, achterwaereghe | kraamvrouw, baker |
| achterwater | water van een watermolen stroomopwaarts |
| achtzehter (tag) | de achttiende dag (13 januari) na de geboorte van Jezus |
| acicularius | naaldenmaker |
| aciies | een toegang |
| ackerlant(s) | akkerland |
| ackerloon | vergoeding voor zaaisel |
| ackerman | landbouwer, boer |
| ackersieck | melaats, leproos |
| acoleren | omhelzen |
| acolyte, acoliet | misdienaar |
| acquirere, acquisivi, | |
| acquisitum | verwerven, verkrijgen, in zijn bezit krijgen |
| acquittement | vrijspraak |
| acquitter | vrijspreken |
| acrobate, acrobaat | kunstenmaker |
| acrostichon | naamdicht waarvan de beginletters van bepaalde regels een naam noemen |
| Act. | afk. acturarius, snelschrijver, rentmeester, secretaris |
| acta classis extraordinariae | de handelingen van een buitengewone classis. (classicale vergadering) |
| acta classis ordinariae | de handelingen van een gewone classis. (classicale vergadering) |
| acta classis revisoriae | de handelingen van een classicale vergadering, belegd voor het onvoorzien of controleren van de acta van (een) vorige vergadering (en) |
| acta deputorum classis | de handelingen van de deputaten of afgevaardigden van de classis |
| acta in forma (bij) | met een akte in de vereiste vorm |
| acta synodiprovincialis | de handelingen van de provinciale synode |
| acta, acte | handelingen, akte |
| Actania | Terschelling |
| acte de contrition | oefening van berouw (r.k.) |
| acte de décès | overlijdensakte |
| acte de naissance | geboorteakte |
| acte libelle | acte die bevat de eis van de aanlegger |
| acte van momberstelling | acte waarin vermeld de aanstelling van de voogd (en) |
| acte, akte | verslag, handeling |
| actie vercrijgen | opvolgen als eigenaar of rechthebbende |
| actie | recht om te vervolgen dat iemand toebehoord |
| actiën | vorderingen, recht tot het instellen van een vordering |
| actionarius | winkelier, handelaar, koopman, venter |
| actis bannis | na het roepen, na de huwelijksafkondigingen |
| actor, -is, actoor, acteur | aanklager |
| actuarius | schrijver, secretaris, overheidsklerk |
| actum approbationis | akte van goedkeuring |
| actum consentionis | akte van toestemming |
| actum et subsignatum | getekend na behandeling |
| actum in communi forma | akte in gewone vorm |
| actum in forma | formeel geschrift |
| actum in judicio ordinario | gedaan in het gewone gerecht |
| actum in judicio | gedaan in het gerecht |
| actum ut supra | akte als boven, zelfde datum |
| actum | geschied, opgemaakt, gepasseerd te.....op datum, handelen, drijven, gedaan |
| actus requisitis | van deze akte |
| acuciator | slijper |
| acufex, -ficus | naaldenmaker |
| acuminator | slijper |
| acupictor | zijden naaister, ook zijde wever |
| acyuit | betaling |
| a.d. | afk. a dato, de dato |
| ad actum divisionis | tot de boedelscheiding, tot en met de boedelscheiding |
| ad aeternitatem transiit (obiit) | ging naar de eeuwigheid (overleden) |
| adat | afk. advocat, advocaat |
| adcat | afk. advocat, advocaat |
| ad domum | aan huis |
| a dessein | naar een ontwerp |
| ad finem litis | tot aan het einde van het proces |
| ad hoc | voor deze zaak, b.v. direct beslissen |
| ad hunc actum requisitis | gevraagd voor het opmaken van deze akte |
| ad libitum | naar eigen goeddunken |
| adjt | afk. adjudant, adjudant(-onderofficier) |
| adlb | afk. adelborst |
| ad matrimonium inscripti | ingeschreven voor het huwelijk |
| ad mon afk. ad monitum | aanwijzing, vermaningen, berispen |
| a dorso | op de rugzijde |
| ad pactum | bij het verdrag |
| ad patres | overlijden, naar de (voor)vaderen gaan |
| ad perpetuam memoriam | ter eeuwige nagedachtenis, ook op de eerstvolgende rechtdag |
| ad primam | tegen den eerste (gemachtigde) |
| adpt | afk. enfant adopté, geadopteerd kind |
| ad solemnizationem hujus | gevraagd voor het opmaken |
| ad te levavi | 1e advent, begin van het kerkelijk jaar |
| ad tempus | tijdelijk |
| ad usem | volgens gebruik |
| ad valorem | berekend naar de waarde |
| ad verbum | woordelijk |
| ad vitam | gedurende het hele leven |
| ad vota secunda | tot de tweede belofte |
| ad | aan, bij, naar, tot, volgens, ten bedrage van |
| adamant | diamant |
| adamita | zuster van betovergrootvader |
| adamstag | aswoensdag |
| adavunculus | broer van betovergrootvader |
| adcensus | accijns |
| addefinitivam usque | tot aan het eindvonnis |
| adderen, addidi,additum | toevoegen, optellen |
| additie | toedoen |
| add-on | afk. addition, toewijzen |
| adel | alle edelen samen, groep personen met eigen voorrechten en veelal grondbezit |
| adelborst | jongeman van adel, jonker, cadet |
| adelkent | kind uit een wettig huwelijk |
| adeloscens, -tis | jongeman |
| adelsuster | zuster uit een wettig huwelijk |
| adeo | zo zeer |
| aderdach | dag waarop men mag aderlaten |
| aderen | aderlaten |
| aderscro | doek om wond te verbinden na aderlaten |
| aderslach | aderlating |
| adiodicatio | toewijzen, toewijzing |
| adiodicatio, adiusticatio, -nis | door rechter toewijzen van eigendom |
| adiousteren | toedoen, toevoegen |
| adiudicare, adiusticiare | toewijzen, in bezit stellen |
| adiunctus | bezitter, bekleder van een ambt |
| adiusticiatio | recht van bezit |
| adiutorium | hulp |
| adiuvare, adiuvi, adiutum | helpen |
| adjoinct-maire | toegevoegd burgemeester, ook plaatsvervangend burgemeester |
| adjoint, adjointe | wethouder, schepen |
| adjudant | onderofficier |
| adjudicatie, adiudicare | toewijzing, bij openbare verkoop van een roerend of onroerend goed, aanbesteding, besteding, toekenning |
| adjud-on | afk. adjudication, toewijzen |
| adjusteren | afbetalen, afrekenen |
| ad-lites | voor een proces |
| admatertera | zuster van betovergrootmoeder |
| admerum usem | voor zuiver gebruik |
| adminiculator | armenverzorger, aalmoezenier |
| administrare, administrateur, administratrice | beheren, uitoefenen, toedienen, besturen, bestuursambtenaar |
| administratis sacramentis | na het toedienen van de sacramenten |
| administratus | bediend |
| admiratie | verwondering |
| admittere, admisi, admissum | toelaten, toegeven, vergunnen |
| admodum | zeer |
| admodum reverendus | zeer eerwaarde |
| admonester | streng vermanen, ernstig terechtwijzen |
| admonitie | vermaning |
| adnepos, -potis | kleinzoon van (achter)kleinkind |
| adneptis, -is | kleindochter van kleinkind |
| adolescens | jong man ongehuwde man |
| adolescentia | jeugdige |
| adolescentis | ongehuwde jonge dochter |
| adolescentula | jong meisje |
| adolescentulo | jonge jongen |
| adonis | zeer (mooie) schoon, behaagziek jongeling |
| adopteren | een vreemde voor zijn kind houden |
| adoptivus | door adoptie bekomen |
| adorate dominium | de 3e zondag na Epiphanias (6 januari) |
| adoubement | ridderslag |
| adpatruus | broer van betovergrootvader |
| adpendere | toebehoren |
| adresseren aen (hen te) | (zich) te richten tot |
| adscriptus glæbæ | een bij de grond gerekende, grondhorige, lijfeigene |
| adsistent | diender, soort veldwachter |
| adsisteren | aanwezig zijn bij |
| adstitit | was aanwezig |
| adulta virgo | volwassen jong meisje |
| adulter, adultère | overspelig, echtbreker, echtbreekster |
| adulterator, adulteratrix | echtbreker, echtbreekster |
| adulterijn, adultérin ou adultérin | uit overspel ontstaan, bastaard |
| adulterinus | kind van ongehuwde vader en moeder |
| adulterium | echtbreuk, overspel |
| adultus | (bijna) volwassen |
| adumbrare | schetsen, tekenen |
| adumbrator | schetser, tekenaar |
| aduneren | verenigen, verzamelen |
| advena | vreemdeling |
| advent | de tijd periode van 27 november tot 24 december, de laatste vier zondagen voor Kerstmis |
| adventus spiritus sancti | Pinksteren |
| adversaris | wederpartij |
| adverteren | berichten, mededelen in 't openbaar, waarschuwen |
| advitivus | bruidsschat, (gegeven door een ander dan de vader) |
| advocaat-diaken | zaakwaarnemer, beheerder of boekhoudend diaken |
| advocat, advocatus | advocaat |
| advocatus | verdediger, advocaat, helper |
| advoceeren | pleiten door advocaat |
| aeckervercken | met eikels vetgemest varken |
| aeder | opwellend water |
| aedes, aedium | huis |
| aedilis | kerkmeester, hoofdman, |
| aedituus | kerkwachter, koster, klokkenluider |
| aefdochte | goot, open riool |
| aeger, aegri, eger | ziek |
| Aegidius | Gillis, Gielis, Jellis |
| aegrescere | ziek worden |
| aegritudine quadam | door een of andere ziekte |
| aegritudo, -dinis | ziekte |
| aegror, -oris | ziekte |
| aegrotare | ziek zijn |
| aegrotavit | was ziek |
| aegroto per ... dies | na een ziekte van ... dagen |
| aegroto | ziek zijn |
| aegrotus | ziek |
| aegyptus | zigeuner |
| aelgrond | slijk, slijkgrond |
| aelhuis | vismarkt, huis waar de vis verkocht werd |
| aeloelt | zeer oud |
| aelput | gierput |
| aem, aam | inhoudsmaat, 1 aem = 1/6 vat, ca 150 ltr. |
| aemcupe | kuip met een inhoud van 1 aam |
| aemketel | ketel met een inhoud van 1 aam |
| aemteut | maat voor vloeibare stoffen |
| aenbestaeijen | aanbesteden |
| aenbesterven | door erfenis (dood) in eigendom krijgen |
| aenbijten | aanvallen |
| aenboort | recht van vergadering |
| aenboortich | toekomend door bloedverwantschap |
| aendeelen | toebedelen, erkennen |
| aendensmout | eendenvet |
| aen-ende bijsijn | aanwezig zijn, bij zijn |
| aenerven | in het bezitstellen, nalaten, als erfenis ontvangen |
| aeneus | koperen |
| aengelanden, | aanliggende, belendende |
| aengelant | eigenaar van aanliggende, belendende percelen |
| aenleggers, aanlegger | eisende partij in een proces, degene die het geding aanspant |
| aensadt | aanzet, begin |
| aenschatten | bij executie toewijzen |
| aensech | beschuldiging |
| aensetten | een document van b.v. zegel voorzien |
| aensetter, aensetteresse | eiser, eiseres in een geding |
| aenslaen | in beslag nemen |
| aensoeck | gerechtelijke aanmaning |
| aenstaender | aanstaande |
| aensweeren | bij eed toe-eigenen, bv onder ede verklaren |
| aentale | aanspraak in rechte, eis |
| aenvaen | in bezit nemen, aanvaarden, aannemen, beslagleggen op, aanhouden, aanvangen |
| aenveert | aanvaard |
| aenwedde | jaargeld |
| aenworpelinck | door het gilde opgenomen zonder de normale rechten en verplichtingen |
| aeolus | Griekse god van de wind |
| aequali gradu | in gelijke graad (van bloed - of aanverwantschap) |
| aequalis, -is | gelijk, van de zelfde leeftijd |
| aequus | gelijk, rechtvaardig |
| aerarius faber | kopersmid |
| aerarius veteramentarius | ketelmaker |
| aerarius | rentmeester |
| aerchlisticheit | bedrog |
| Aernum | Arnhem |
| aert | aarde |
| aertgat, oirgat, coutergat | landweg, weg uitsluitend bestemd voor toegang tot het bouwland |
| aertlant | bouwland |
| aertmate | graanmaat, 1 aertmate = 3,677 decaliter |
| a.e.s. | afk. accepté sous protest, acceptatie onder protest |
| aesluyden | makers en verzorgers van het aas |
| aessen | dienst, diensttijd |
| aestas, aestatis | zomer |
| aestimare | schatten |
| aestivus | van de zomer |
| aestuare | heet zijn |
| aet. afk. aetatis | in de leeftijd van...... |
| aetas, aetatis | leeftijd, in ouderdom van |
| aetatis (suæ) | in (op) de leeftijd van...... |
| aetatis annorum | jaren |
| aetatis dierum | dagen |
| aetatis hebdomadarum | weken |
| aetatis horarum | uren |
| aetatis mensium | maanden |
| aetatis provectae | op gevorderde leeftijd |
| aetatis septimanarum | weken |
| aeternitas, -tatis | eeuwigheid |
| aeternus | eeuwig |
| aevum | leeftijd, tijd |
| aextermijn | sterrenwichelaar |
| afbegeren | vergen, vorderen |
| afbernen | afbranden |
| afbieden | afroepen, afkondigen |
| afbrant | verwoesting na brand |
| afbroecken | een stukland afpalen, opmeten |
| afcnopen | afhandig maken, afnemen afsnijden |
| afcomelinc | nakomeling |
| afcomste, afcoemste | afstamming |
| afcopen | vrijkopen, door afkopen vrijstellen |
| afdak | soort schuur op wapenschild |
| afdeelen | ontkennen |
| afdelen | kwijtschelden |
| afdoeningen | soort rekenkamer |
| afdrijf (doen) | werkzaamheden verrichten buiten de stadsmuren of plaats bv zijn weilanden of akkers buiten de gemeente hebben |
| afetten | afgrazen |
| affes | afk. affaires, zaak, aangelegenheid, kwestie |
| aff te nemen | over te nemen |
| affabele | goed om aan te spreken |
| affameren | verhongeren |
| affcleppen | bij klokgelui iets afkondigen |
| affecteren | zeer begeren |
| affectie | genegenheid, begeerte |
| afferbott | schuld(in)vordering |
| affere, | brengen, aanvoeren, ik heb gebracht |
| affgaende | aftredende |
| affgebiedere | degene die de schuldvordering vordert |
| affgebodene | degene van wie schuldvoldoening gevorderd wordt |
| affgecaet | van een kade voorzien |
| affgepaelet | voorzien van een afrastering |
| affgesetene | vreemdeling, geen inwoner van de (recht) banck |
| affidatus | verloofd |
| affijn | bloedverwant |
| affimatijf | dat men verzekerd |
| affinis | door huwelijk verwant, aanverwant |
| affinis | zwager, schoonzuster |
| affinitas | aanverwantschap |
| affirmatie | bevestigen |
| affirmatie | verzekeringen |
| affirmeren | verzekeren van |
| affkennen | in rechte ontzeggen |
| affleggen | betalen |
| affluivigen | overleden |
| affschouwe | het schouwen, goedkeuren van iets dat gemaakt is |
| afftans | slecht uitziende |
| afganck | toegang naar een waterloop |
| afhanck | zijbeuk van een kerkgebouw |
| afhillen | afhouwen, bv door de beul afhakken van een hand |
| afkerven | afschrijven |
| afkleppen | bij klokgelui afkondigen |
| aflijvig worden (dezer wereld) | overlijden |
| aflijvig, | dood |
| afliviheyt | sterven, overlijden |
| afluick | afsluiting tussen koor en kruisbeuk in een kerk |
| afpelsen | afranselen, afrossen |
| afrude | citroenkruid |
| afscheet | grensscheiding |
| afsetene | noemde men de bedrijver die zijn land in een andere gemeente bewerkte |
| afsighen | schuin naar beneden lopen |
| afslaen | weigeren |
| afslag | mindering (b.v. op de hoogte van een bijdrage) |
| afsmijten | om het leven brengen, vermoorden |
| afstamming | filiatie |
| afsteekijzer | richtstaaf om de rooilijn af te zetten |
| afsteeklijn | richtlijn |
| afsteekpaal | piketpaal, jalon |
| afstrijken | afsnijden, afscheuren van een strook stof |
| after | achter |
| aftererve | achter het huis gelegen erf |
| aftergelaten | nagelaten, achtergelaten |
| afterkamer | achterkamer |
| afterlaeten | nagelaten, achtergelaten |
| aftermontag | dinsdag |
| aftersonntag | maandag |
| afterstede | achterstallige schuld |
| aftinitas | aanverwantschap door huwelijk |
| afverbot | afkondiging |
| afvluchtich | voortvluchtig |
| afwinnelijck | onteigenen, afnemen |
| a.g. | afk. aller genadigste |
| agaso, -nis | ezeldrijver, stalknecht |
| âgé | ouderdom, leeftijd, de jaren |
| âgé de ..... ans | oud ........ jaar |
| agenda | lijst van inkomen, uitgaande stukken meestal voorzien van een doorlopende nummering |
| agent Municipal | beambte, ambtenaar |
| Ager Gandavensis | Sas van Gent |
| ager, agri | akker |
| agere, egi, actum III | doen , handelen, handel drijven |
| agger -eris | dijk, wal |
| aggravatie | verzwaringen |
| aggraveren | verzwaren |
| aghste | achtste |
| aghter | achter |
| agieren | betogen, met woorden iets duidelijk maken |
| agitator | ezeldrijver, volksmenner, onruststoker |
| agittarius | hand - of voetboogmaker |
| agnaetio, -nis | bloedverwantschap van vaderskant |
| agnat | bloedverwant van vaderszijde |
| agnaten | afstammelingen in mannelijke lijn |
| agnatus, agnaat | naaste bloedverwant van vaderszijde, |
| agnetentag | Heilige Agnes (21 januari) |
| agnitio, -nis | erkenning |
| agnomen, -minis | bijnaam |
| agnoscere, agnovi, anitum | (kind) erkennen |
| Agnus Deo | Lam Gods, beeltenis van een lam dat kruis vast houdt, Paaslam |
| agreeren | consenteren |
| agressor | aanvaller |
| agrestis | boer |
| agricola | landbouwer, ook heiligendag voor de landbouw meestal 27 februari |
| agriculteur | landbouwer, boer |
| Agrippina Romanorum | Keulen |
| agrorum custos | veldwachter |
| agtbaar | achtbare |
| agtschleifer | barnsteenslijper |
| a.h. | afk. aller hoogste |
| a.i. | afk. actum in senatu, handeling zoals besloten |
| aïeul | grootvader |
| aïeule | grootmoeder |
| aïeux | voorouders |
| aiguillier | naaldenmaker |
| aiguiseur | slijper |
| aijsementsghelt | presentiegeld |
| aîné(e) | eerstgeboren (e), oudste |
| aischtag | as -woensdag |
| aitentag | feestdag van Agathe (5 februari) |
| a iudice ex officio supplicans | aan de rechter op grond van zijn ambt verzoekende |
| aker | zinken wateremmer |
| akker | bouwland |
| akker | lengtemaat, 1 akker = 7m1 |
| akker | oppervlaktemaat 1 akker = 0,05 ha |
| aks | strijdbijl |
| akte van weeserije | aanstelling van voogden voor minderjarigen |
| akte, acte | een opgemaakt geschrift dat rechtsgeldig is |
| a lapide | door een steen |
| al of som | geheel of ten dele |
| alb. afk.albus ook albs. | wit, bleek |
| alba hebdomada | witte week, de week na pasen |
| albator | bleker (van beroep) |
| albatrix, -tricis | bleekster (van beroep) |
| albertijn, albertus rixdaelder | betaalmiddel, gouden munt genoemd naar Albert, aartshertog van Oostenrijk, in Nederland betaalmiddel van 1598 tot 1611 |
| albicerdo | zeembereider, zeemtouwer |
| albis (sepultus) | in het wit (begraven) |
| album amicorum | vriendenboek |
| album studiosorum | naamlijst van medestudenten aan een bepaalde universiteit, jaargenoten |
| Alcmaria(e) | Alkmaar |
| alde vader | grootvader |
| Aldenardum | Oudenaerde |
| aldenmoder | grootmoeder |
| aldentalven | van ouderdomswegen |
| Aldenvalckenberch | Oud - Valkenburg |
| alderman | oudste |
| alias .... | alias....., ook bekend als ....... , bijgenaamd, oftewel |
| alibi | elders |
| alicarius | brouwer |
| alieneren | vervreemden |
| alienigenus | buitenlander, in den vreemde geboren |
| alienus | vreemd |
| alii | sommigen, anderen |
| aliisque per multis | en anderen krachtens velen |
| alimentatie | levensonderhoud |
| alinck | geheel, gans |
| aling | geheel, volkomen |
| alio morbo | aan een andere ziekte |
| aliquis (vr. aliqua) aliquid | een of ander, iemand, iets |
| aliquot | enige, een aantal |
| aliunde | van elders |
| alius, multi alius | ander, vele anderen |
| allato nullo impedimento | zonder dat er een beletsel was aangevoerd |
| allatum | brengen, aanvoeren |
| allatus | aangebracht |
| alleensluydende | eensluidend, gelijkluidende |
| allegare | aanwijzen, afvaardigen |
| allegatie | aangebrachte |
| allegeren | in rechte beweren, als bewijs in een proces aanvoeren |
| allegieren | aanbrengen |
| alleluia clausum | 9e zondag voor Pasen |
| aller Heiligen | aller heiligen, katholieke gedenkdag (1 november), in de Griekse kerk de 1e zondag na Pinksteren |
| aller mannen fastnag | alle mannen vastenavond ??, 6e zondag voor Pasen |
| aller zielen | aller zielen, katholieke gedenkdag (2 november), of op zondag 3 november |
| aller zwölfboten tag | dag van de twaalf apostelen, katholieke gedenkdag, 15 juli |
| alleutier | eigenerfde |
| alliance | trouwring, huwelijk |
| alliance en or | gouden metekrynck |
| allié | (bloed)verwant, familielid |
| alligieren | zich beroepen op, verwijzen naar |
| alllegatus est pro patre | aangewezen is als vader |
| allodiaal | niet leenroerig |
| allodium | vrij eigendom |
| almatike | bovenkleed met wijde mouwen |
| almisse | aalmoes |
| Alostum | Aalst |
| alsoo | zoo is het, zo besluiten wij... |
| altare | altaar |
| altarista | kapelaan |
| altbüßer, altbutzer, altflicker | schoenmaker |
| altehant | terstond, aanstonds |
| altenteil | lijftocht, beding van levenslange verzorging van degene die een boerengoed enz. overgeeft |
| alter | andere, tweede |
| alterà die | de dag daarna |
| alteratie | het veranderde |
| altereren | veranderen |
| altermutter | overgrootmoeder |
| altervater | overgrootvader |
| altment | afk. aultrement, anders dan |
| altmoerken | betaalmiddel van geringe waarde |
| altmutter | grootmoeder |
| altoos | als wel |
| altvater | grootvader, patriarch, stamvader |
| altvordern | voorvaderen, voorouders |
| alumna | pleegdochter |
| alumnum | leerling |
| alumnus | pleegzoon, student, scholier, zuigeling, pleegzoon, beschermeling |
| alutarius cerdo | zeembereider, zeemtouwer |
| alute | van het begin tot het einde |
| a.m. | afk. ante meridiem, voor het middaguur |
| amanuensis | schrijver, helper |
| amateur | liefhebber |
| amator, amatrix | liefhebber, minnares, geliefde |
| ambacht | rechtsgebied met lagere rechtspraak onder het gezag van een schout, baljuw of drost. |
| ambachts(heerlijkheid) | het gewone bestuursgebied op het platte land in westelijk Nederland |
| ambachtsbewaarders | het bestuur van de ambachtsheerlijkheid onder de ambachtsheer met daarnaast nog de schout en het college van schepenen |
| ambachtsbrief | verklaring dat men zijn vak verstaat en bij een meester in een andere stad langer dan een jaar heeft gewerkt |
| ambachtsheer | het hoogste feitelijk gezag in een ambachtsheerlijkheid |
| ambachtslieden | kleine zelfstandigen die hun producten met hun handen en eenvoudige gereedschappen maakten. de producten werden meestal van uit hun werkplaats / winkel verkocht |
| ambactiator, | gezant, ambassadeur |
| ambassiator | ambassadeur |
| Ambla, Ablum | Ameland |
| ambo | beide (n) |
| ambo hic nati | beiden hier geboren |
| ambo parochiani (mei) | beiden van deze parochie |
| ambochtsknaep, -knecht | handwerksgezel |
| ambochtsyser | gilde stempel |
| ambochtszegel | ambtszegel |
| ambolt | aambeeld |
| ambtsketen | teken van waardigheid van ambt |
| ambubaya | badknecht, masseur |
| amde | afk. amende, (geld)boete, bekeuring |
| A.M.D.G. | afk. ad maiorum Dei gloriam, tot meerdere eer van God |
| ame | inhoudsmaat voor vloeistoffen ca 138 ltr. |
| a me pastore baptizatus | door mij pastoor, gedoopt |
| a me pastore baptizatus | door mij pastoor gedoopt |
| amel | soort tarwe |
| amenda | vergoeding |
| amende | boete, straf |
| amens, -ntis | krankzinnig |
| amer | ijker voor inhoudsmaten voor vloeistoffen |
| amersade, emmersade | oppervlaktemaat, 1 amersade = 1/6 gras = 0,066 ha. |
| Amice | vriend |
| amicitia | vriendschap, gilde |
| amicus, amica | verre verwantschap |
| amiger | wapenhulp, page, edelknecht |
| amiragius, amireus | admiraal |
| amita magna | zuster van grootouders aan vaderskant |
| amita major | zuster van overgrootouders aan vaderskant |
| amita maxima | zuster van betovergrootouders aan vaderskant |
| amita | tante, tante aan vaderskant |
| amitini magni | kleinzoon van zuster |
| amitini | kind van een zuster |
| amitinus magnus | achternicht, kleindochter van amita magna |
| amitinus | neef, zoon van amita (=tante) |
| amitinusa magnus | neef, zoon van amita (=tante) |
| amitinusa | nicht, dochter van amita (=tante) |
| Amivadum, Amivadi | Amersfoort |
| ammann | burgemeester |
| ammasseren | vergaderen |
| ammeister | gildenmeester |
| ammelaken | tafellaken |
| amphibologie | een twijfelachtige/ duistere reden |
| ampl. | afk. amplissimus, hooggeëerde |
| ampliatie | aanvulling |
| amplieren | verbreden |
| amplificatie | de verbredingen |
| amplissimus dominus | hooggeëerde heer |
| amplissimus | hooggeëerde |
| ampul | meestal klein flesje voor fijne olie |
| ampularius | flessenmaker |
| amrl | afk. admiraal |
| Amstela | Amstel |
| Amstelodamensis | Amsterdams |
| Amstelodamum Amstelodami | Amsterdam, te Amsterdam |
| Amsterdamse-voet | lengtemaat, 1 Amsterdamse -voet = 28,3 cm |
| an | of (in vraagzin), voor |
| a nativitate | sinds de geboorte |
| an niversarium | jaargetijde, jaardag, vaak de herdenkingsdag van een overledene |
| anachoreta | kluizenaar |
| anagram | omgekeerde letter volgorde, in Ned. Indië was het gebruikelijk om bij een onecht kind de naam van de vader in anagram te geven |
| anche | grootvader |
| ancilla | dienstmaagd, meisje |
| anclaghen | aanklagen |
| ancxteneeren | beangstigen |
| anderen daghes (des) | de volgende dag |
| Anderlacum | Anderlecht |
| anderlinck | achterneef |
| anders worden dan te passe | zieker worden, sterven |
| andersweer | bloedverwant in de 2e graad, achterneef, kind van een volle neef of nicht |
| anderwollelaecken | anderwol, lakenstof gemaakt van wol van slechte kwaliteit |
| andriesgulden | gouden munt of penning met de afbeelding van de apostel Andreas, omstreeks 1420 |
| angelorum festum | feestdag van de engelen, 29 september |
| angelus | gebed dat na het luiden van het angelusklokje wordt gelezen, meestal wordt 's middags bedoeld. |
| angewünschte kinder | geadopteerde kinderen |
| Anglia | Engeland |
| anglice | in het Engels |
| anglicus | Engels |
| angulus | hoek |
| anheischig machen | zich verplichten, aanbieden |
| anhiligen | huwen, trouwen |
| anilis | bejaard |
| anima | ziel, persoon, een parochie van ...zielen |
| animam suo creator reddidit | gaf zijn ziel terug aan zijn schepper |
| animarum commemoratio | herdenken van de overledenen, 2 november |
| anker, ancre, ancheria | inhoudsmaat, 1 anker = 1/4 aam, ca 37,5 ltr ook vismaat ca. 50 kg. Soms 30 kg |
| ankerkruis | beeltenis op een wapenschild in de vorm van een kruis met gespleten uiteinden |
| annalen | geschiedkundig verslag, in de betreffende periode geschreven |
| annalis | een jaar oud |
| année bissextile | schrikkeljaar |
| annex | toegevoegd |
| annexeren | toevoegen, aanbinden |
| annexis | met bijbehoren |
| annexus | verbonden |
| annicheleren | te niet doen |
| anniculus | slechts een jaar oud |
| anno | in het jaar |
| anno aetatis (suae), anno aetatis (suae) .... mo | in het ,,,, de jaar van hun leven |
| anno domini | in het jaar van de Heer |
| anno eodem ut supra | in hetzelfde jaar als boven |
| anno passato | (in) het afgelopen jaar |
| annonarius | korenhandelaar |
| annorum | jaren, van ... jaren |
| annu-(s) m | jaar |
| annuarium | jaarboek |
| annuatim | jaarlijks |
| annularius (faber) | maliënkoldermaker |
| annuntiatio, -nis | Maria Boodschap (25 maart) |
| anonimus -a, anonymus | naamloos |
| ans | jaar (oud) |
| ans, einze, uncia | oppervlaktemaat, 1 ans =1/12 pondemaat = 0.03 ha |
| anschaffer | inkoper |
| ansmeren | moet geven |
| ante | voor (tijd), tevoren |
| ante diem pridie | eergisteren |
| ante meridiem, ante merianus | voormiddag (s) |
| antea | vroeger, tevoren |
| antecessor, -is | voorganger, voorouder |
| antedictus | voornoemd |
| antenatus | stiefzoon uit eerste huwelijk (meestal is de vader overleden) |
| antesignarius | sergeant-majoor |
| anticiperen | voorkomen |
| antiecksnijder | beeldensnijder, ornamentensnijder |
| antinumptiale | voorhuwelijkse (voorwaarden) |
| antiqui | voorouders |
| antiquus | (zeer) oud |
| antistes | pastoor |
| antlaßtag | witte donderdag, donderdag voor Pasen |
| antlaßwoche | stille week voor Pasen |
| anus, -us | oude vrouw |
| ao, (met boven streepje) | anno, in het jaar |
| ao1568 | afk. anno, in het jaar 1568 |
| a.m. | afk. ante meridiem, voor het middaguur |
| amanuensis | schrijver, helper |
| amateur | liefhebber |
| amator, amatrix | liefhebber, minnares, geliefde |
| ambacht | rechtsgebied met lagere rechtspraak onder het gezag van een schout, baljuw of drost. |
| ambachts(heerlijkheid) | het gewone bestuursgebied op het platte land in westelijk Nederland |
| ambachtsbewaarders | het bestuur van de ambachtsheerlijkheid onder de ambachtsheer met daarnaast nog de schout en het college van schepenen |
| ambachtsbrief | verklaring dat men zijn vak verstaat en bij een meester in een andere stad langer dan een jaar heeft gewerkt |
| ambachtsheer | het hoogste feitelijk gezag in een ambachtsheerlijkheid |
| ambachtslieden | kleine zelfstandigen die hun producten met hun handen en eenvoudige gereedschappen maakten. de producten werden meestal van uit hun werkplaats / winkel verkocht |
| ambactiator, | gezant, ambassadeur |
| ambassiator | ambassadeur |
| Ambla, Ablum | Ameland |
| ambo | beide (n) |
| ambo hic nati | beiden hier geboren |
| ambo parochiani (mei) | beiden van deze parochie |
| ambochtsknaep, -knecht | handwerksgezel |
| ambochtsyser | gilde stempel |
| ambochtszegel | ambtszegel |
| ambolt | aambeeld |
| ambtsketen | teken van waardigheid van ambt |
| ambubaya | badknecht, masseur |
| amde | afk. amende, (geld)boete, bekeuring |
| A.M.D.G. | afk. ad maiorum Dei gloriam, tot meerdere eer van God |
| ame | inhoudsmaat voor vloeistoffen ca 138 ltr. |
| a me pastore baptizatus | door mij pastoor, gedoopt |
| a me pastore baptizatus | door mij pastoor gedoopt |
| amel | soort tarwe |
| amenda | vergoeding |
| amende | boete, straf |
| amens, -ntis | krankzinnig |
| amer | ijker voor inhoudsmaten voor vloeistoffen |
| amersade, emmersade | oppervlaktemaat, 1 amersade = 1/6 gras = 0,066 ha. |
| Amice | vriend |
| amicitia | vriendschap, gilde |
| amicus, amica | verre verwantschap |
| amiger | wapenhulp, page, edelknecht |
| amiragius, amireus | admiraal |
| amita magna | zuster van grootouders aan vaderskant |
| amita major | zuster van overgrootouders aan vaderskant |
| amita maxima | zuster van betovergrootouders aan vaderskant |
| amita | tante, tante aan vaderskant |
| amitini magni | kleinzoon van zuster |
| amitini | kind van een zuster |
| amitinus magnus | achternicht, kleindochter van amita magna |
| amitinus | neef, zoon van amita (=tante) |
| amitinusa magnus | neef, zoon van amita (=tante) |
| amitinusa | nicht, dochter van amita (=tante) |
| Amivadum, Amivadi | Amersfoort |
| ammann | burgemeester |
| ammasseren | vergaderen |
| ammeister | gildenmeester |
| ammelaken | tafellaken |
| amphibologie | een twijfelachtige/ duistere reden |
| ampl. | afk. amplissimus, hooggeëerde |
| ampliatie | aanvulling |
| amplieren | verbreden |
| amplificatie | de verbredingen |
| amplissimus dominus | hooggeëerde heer |
| amplissimus | hooggeëerde |
| ampul | meestal klein flesje voor fijne olie |
| ampularius | flessenmaker |
| amrl | afk. admiraal |
| Amstela | Amstel |
| Amstelodamensis | Amsterdams |
| Amstelodamum Amstelodami | Amsterdam, te Amsterdam |
| Amsterdamse-voet | lengtemaat, 1 Amsterdamse -voet = 28,3 cm |
| an | of (in vraagzin), voor |
| a nativitate | sinds de geboorte |
| an niversarium | jaargetijde, jaardag, vaak de herdenkingsdag van een overledene |
| anachoreta | kluizenaar |
| anagram | omgekeerde letter volgorde, in Ned. Indië was het gebruikelijk om bij een onecht kind de naam van de vader in anagram te geven |
| anche | grootvader |
| ancilla | dienstmaagd, meisje |
| anclaghen | aanklagen |
| ancxteneeren | beangstigen |
| anderen daghes (des) | de volgende dag |
| Anderlacum | Anderlecht |
| anderlinck | achterneef |
| anders worden dan te passe | zieker worden, sterven |
| andersweer | bloedverwant in de 2e graad, achterneef, kind van een volle neef of nicht |
| anderwollelaecken | anderwol, lakenstof gemaakt van wol van slechte kwaliteit |
| andriesgulden | gouden munt of penning met de afbeelding van de apostel Andreas, omstreeks 1420 |
| angelorum festum | feestdag van de engelen, 29 september |
| angelus | gebed dat na het luiden van het angelusklokje wordt gelezen, meestal wordt 's middags bedoeld. |
| angewünschte kinder | geadopteerde kinderen |
| Anglia | Engeland |
| anglice | in het Engels |
| anglicus | Engels |
| angulus | hoek |
| anheischig machen | zich verplichten, aanbieden |
| anhiligen | huwen, trouwen |
| anilis | bejaard |
| anima | ziel, persoon, een parochie van ...zielen |
| animam suo creator reddidit | gaf zijn ziel terug aan zijn schepper |
| animarum commemoratio | herdenken van de overledenen, 2 november |
| anker, ancre, ancheria | inhoudsmaat, 1 anker = 1/4 aam, ca 37,5 ltr ook vismaat ca. 50 kg. Soms 30 kg |
| ankerkruis | beeltenis op een wapenschild in de vorm van een kruis met gespleten uiteinden |
| annalen | geschiedkundig verslag, in de betreffende periode geschreven |
| annalis | een jaar oud |
| année bissextile | schrikkeljaar |
| annex | toegevoegd |
| annexeren | toevoegen, aanbinden |
| annexis | met bijbehoren |
| annexus | verbonden |
| annicheleren | te niet doen |
| anniculus | slechts een jaar oud |
| anno | in het jaar |
| anno aetatis (suae), anno aetatis (suae) .... mo | in het ,,,, de jaar van hun leven |
| anno domini | in het jaar van de Heer |
| anno eodem ut supra | in hetzelfde jaar als boven |
| anno passato | (in) het afgelopen jaar |
| annonarius | korenhandelaar |
| annorum | jaren, van ... jaren |
| annu-(s) m | jaar |
| annuarium | jaarboek |
| annuatim | jaarlijks |
| annularius (faber) | maliënkoldermaker |
| annuntiatio, -nis | Maria Boodschap (25 maart) |
| anonimus -a, anonymus | naamloos |
| ans | jaar (oud) |
| ans, einze, uncia | oppervlaktemaat, 1 ans =1/12 pondemaat = 0.03 ha |
| anschaffer | inkoper |
| ansmeren | moet geven |
| ante | voor (tijd), tevoren |
| ante diem pridie | eergisteren |
| ante meridiem, ante merianus | voormiddag (s) |
| antea | vroeger, tevoren |
| antecessor, -is | voorganger, voorouder |
| antedictus | voornoemd |
| antenatus | stiefzoon uit eerste huwelijk (meestal is de vader overleden) |
| antesignarius | sergeant-majoor |
| anticiperen | voorkomen |
| antiecksnijder | beeldensnijder, ornamentensnijder |
| antinumptiale | voorhuwelijkse (voorwaarden) |
| antiqui | voorouders |
| antiquus | (zeer) oud |
| antistes | pastoor |
| antlaßtag | witte donderdag, donderdag voor Pasen |
| antlaßwoche | stille week voor Pasen |
| anus, -us | oude vrouw |
| ao, (met boven streepje) | anno, in het jaar |
| ao1568 | afk. anno, in het jaar 1568 |
| a.p. | afk. à proteste, protesteren, zich verzetten, protest aantekenen |
| ap | afk. apres, na |
| apeert | onbeschaamd |
| apelleren | noemen, in beroep gaan |
| apengeter, -gießer | kopergieter |
| apiarius | imker |
| apliq | afk. apostolique, apostolisch |
| apointieren | beredeneren |
| apoplexia | beroerte |
| apostaet | rebel, tegen sprekerig, afvallige |
| apostel | bode |
| apostille | beroepsbrief, kanttekening, naschrift, aanbeveling toegevoegd aan een petitie of memorie, vaak in de marge geschreven |
| apostolicus | pauselijk |
| apothecarius, apotecarijs, apothicaire | apotheker |
| apparent | naar het schijnt |
| apparenté | aangetrouwd |
| apparitio domini | Verheerlijking van de heer, 6 januari |
| apparitor | opzichter |
| appeleerder | voorman bij de kerkenbouw |
| appeleren | aan roepen, te weten, een of meerdere getuigen |
| appelkruis | bolkruis, heraldisch figuur |
| appellare, apelleren | noemen, in beroep gaan |
| appellatur | wordt genoemd, heet |
| appelton | geijkte ton, vat voor meten van hoeveelheid appels |
| appendere | ophangen aan |
| appertinentiae | toebehoren, wat er bij hoort |
| applicatie (bij) | in aansluiting, vervolgens |
| applikieren | toevoegen |
| appointement | schikking in rechte, beschikking, vaak in de kantlijn vermelde beschikking op het verzoek |
| appointeren, appoincteren | beslissen, beschikken |
| appraehenderen | in hechtenis, gevangen neming |
| apprehendatie, | gevangenneming |
| apprehenderen, apprehensie | gevangen nemen, vrezen, duchten |
| apprehensio, -nis | gevangenneming |
| approbare, approberen | goedkeuren |
| approbatio, -nis | goedkeuring |
| approberen | betogen |
| appt | afk. appointement, salaris, bezoldiging, traktement |
| aprenderen | arresteren |
| aprës quíl a été donne lecture du présent Acte de Décës aux coparans à signé | na het voorlezen van de acte van overlijden aan de aanwezigen hebben zij met ons ondertekend. |
| apricator | bleker |
| aprilis | april, van april |
| a priori | van te voren |
| apud | bij, in ... meestal gevolgd door plaatsnaam , voor |
| apud acta | bij volmacht |
| aqæductus | sloot, waterloop |
| aqua | water |
| aquensis | van Aken |
| aquilex | bronmeester |
| Aquis granum | Aken |
| Ara | afk. Algemeen Rijksarchief |
| arabilis terra | beploegbaar, bebouwbaar land |
| arabilis | ploegbaar |
| arator | landbouwer, landman |
| aratrorum faber | ploegenmaker |
| aratrum | ploeg |
| Arausio | Orange (fr.) |
| arbalista | schutter met slinger |
| arbeid | barensweeën, baring, moeite, ook barensnood |
| arbiter | gekozen rechter, bemiddelaar |
| arbitrale correctie | door de rechter vast te stellen strafmaat |
| arbitrale penen | door de rechter vast te stellen straffen |
| arbor consanguinitatis | stamboom |
| arbor, -is | boom |
| arborator | boomkweker |
| arboretum | stamboom |
| arcade | boog of meerdere bogen rustend op twee steunpunten (kolommen) |
| arcarius faber | kistenmaker, kastenmaker |
| arch | erg, slecht |
| archeit | kwade trouw, arglist, bedrog |
| archetypus | uitvinder, auteur |
| archevêché | aartsbisdom |
| archevêqué, archebisschop | aartsbisschop |
| archichancelier | aartskanselier |
| archichater | geneesheer, lijfarts |
| archidiaconus | aartsdiaken |
| archiduchesse | aartshertogin |
| archidux, -ducem, archiduc | aartshertog |
| archieffonds | een in dezelfde archiefbewaarplaats berustende groep gelijksoortige en/of verwante archieven |
| archiepiscopus | aartsbisschop |
| archigenes | geneesheer, lijfarts |
| archipincernarius | opperschenker |
| architrclinus | rentmeester |
| archivalium | archiefstukken |
| archvermoen | achterdocht |
| arckebouseeren | schieten met vuurroeren |
| arcketike | jicht |
| arcolarius | schrijnwerker |
| arcuarius | bogenmaker, arm - en voetboogmaker |
| arcularius | schrijnwerker |
| Ardivicum | Harderwijk |
| area | erf |
| area | erf, hofstede |
| arebeyer | arbeider, los werkman, pakkendrager |
| aren | hun |
| Arenacum, Arenaci | Arnhem, te Arnhem |
| arestant | beslaglegger |
| arfpacht | erfpacht |
| argelist (sonder) | zonder arg ende list, te goeder trouw, zonder kwade opzet |
| argentarius faber | zilversmid |
| argentarius | bankier, wisselaar |
| Argentoratum, Argentorati | Straatsburg, te Straatsburg |
| argentum | zilver |
| argheid, aricheyd | ondeugd, slimme streek |
| arithmetijcke | de kosten van tellen ? |
| arkeltoren | hangtorentje op een hoek van twee gevels |
| arma, -orum | wapenen |
| armarium | arsenaal |
| armborst, aremborst | handboog, niet draagbare grote boog |
| armborstier, ermborstier | boogschutter |
| armbosse | armenfonds |
| armbruster | handboogmaker |
| armelijnen | hermelijnen |
| armenproviso(o)r | lid en/of bestuurder van het armenbestuur of armenfonds |
| armgout | gouden armband |
| armiductor | schermmeester, vechtmeester |
| armiger | schildknaap |
| armijn, armyne | bontwerk, hermelijnen |
| armille | armband |
| armkind | kind op de arm ten graven gedragen, tot ca. 1 jaar oud |
| armmeester | persoon belast met de armenzorg |
| armonie | zoet geluid |
| armonizeren | zoet geluid maken, |
| armozijn | soort tafzijde, taf |
| Ar(o)l(a)unum | Arlon |
| aromatopola | kruiden -, specerijhandelaar |
| arpen | lengtemaat |
| arr | afk. arrerage, lijfrenteuitkering |
| arrepitius | bezeten |
| arrest | inbeslagname, aanhouding |
| arrestadia | achterstallige betalingen, beslagen |
| arrestant | vordering, arrestant, hij die beslag laat leggen |
| arrestbrake | ontvluchten, ontvreemden van in beslag genomen goederen, uitbreken uit de cel |
| arreste | aanhouding, beslaglegging op goederen |
| arresteren | benauwen, bedwingen, ingevolge een bevelschrift beslag laten leggen |
| arrestpenninck | handgeld |
| arrière-vassal | achter leenman |
| arrier | achteruit |
| arrière-grand-mère | overgrootmoeder |
| arrière-grand-oncle | broer van de overgrootvader of overgrootmoeder, vader van de oudoom of oudtante |
| arrière-grand-père | overgrootvader |
| arrière-grand-tante | zuster van de overgrootvader of overgrootmoeder, moeder van de oudoom of oudtante |
| arrière-neveu | achterneef |
| arrière-nièce | achternicht |
| arrière-petite-fille | achterkleindochter |
| arrière-petite-nièce | achter -achter nicht |
| arrière-petit-fils | achterkleinzoon |
| arrière-petit-neveu | achter-achter neef |
| arrière-vieillesse | zeer hoge ouderdom |
| arriveren | aan land komen |
| arrondissement communal | arrondissement van de gemeente |
| arsater, arsate | heelmeester |
| arsaterie | heelkunde |
| art | afk. article, artikel, opstel, verhandeling |
| art noch ergien | zonder bedrog of arglist |
| articuleren | bij artikelen zeggen of stellen |
| artl | afk. artillerie, geschut |
| articulo mortus (is) | op het moment van sterven |
| articulus | moment, artikel, punt |
| artifex | ambachtsman, handwerksman |
| artifex loricarius | riemenmaker |
| artifex organorum | orgelmaker, orgelbouwer |
| artsene | artsenij |
| ascat | scheldwoord voor een (jonge) vrouw, slordige meid, luie vrouw |
| ascedent | dat wat opklimt of oprijst |
| ascendens | voorgaand, opgaand, opklimmend |
| ascenderen | opklimmen |
| ascensio Domini | Hemelvaart des heren, 2e donderdag voor Pinksteren |
| ascentie | een opstijging |
| aschermittwoch, aswoensdag | woensdag in de 7e week voor Pasen |
| asem | adem |
| asichdoem | rechtspraak volgens het aasdomrecht |
| asnapium | Gennep |
| Aspera | Asperen |
| aspiciens a longe | 1e advent |
| assator | kok, kok van de gaarkeuken |
| asschevyster | luiwammes |
| asselijk | askleurig |
| asserens se nominari | die beweert te heten |
| asserere, asserui, assertum | beweren, bekennen |
| assertio, -nis | verklaring |
| assertione matris | volgens de verklaring van de moeder |
| asseruit | heeft bekend |
| assessor | staat iemand terzijde, toegevoegd lid van het bestuur of moderamen |
| assiette | grondslag, grondslag voor de belasting |
| assigieren | belegeren |
| assignare | toewijzen, aanwijzen, machtigen |
| assignat | hij (zij) wijst aan |
| assigneren | toeschrijven aan, |
| assinatus | gemachtigde |
| Assindria | Essen (D) |
| assisia | consumptiebelasting, onkosten bij openbare verkoping |
| assopieren | sussen |
| assumeeren | aanvaarden, aanstellen |
| Assumpti, -nis Mariæ | Maria te Hemelopneming, 15 augustus |
| assumptie | benoeming, aanneming, opnemen |
| a.st | afk. ancien style, oude datum stijl |
| ast is | zo is het is |
| astantes, astans | de aanwezigen |
| astantibus | aan de aanwezige |
| astare | erbij staan, erbij zijn, aanwezig zijn |
| asteriet | opaal |
| asthma | astma |
| asthmate | door asthma |
| asthmaticus | astmalijder |
| astronomische tekens | aanduiding om kleuren in heraldiek aan te geven Zon = goud, Mars = rood, Jupiter =blauw, Venus=groen, Saturnus= zwart, Mercurius = purper |
| asverwig | askleurig |
| atamita | zuster van oud-betovergrootvader |
| atavia | oud-betovergrootmoeder |
| atavunculus | broer van oud-betovergrootmoeder |
| atavus | oud-betovergrootvader |
| atelier | werkplaats |
| aterling | bastaard, uit ontucht ontstaan kind |
| athée, atheïst(isch) | godloochenaar, ongelovige |
| atmatertera | zuster van oud-betovergrootmoeder |
| atnepos, -potis | kleinzoon van achterkleinkind |
| atneptis,-tis | kleindochter van achterkleinkind |
| atpatruus | broer van oud-betovergrootvader |
| atque | en |
| âtre | haard, stookplaats |
| Atrebatum | Arras (fr) |
| atroce | gruwelijk |
| att | afk. attestatie, attest, getuigschrift, verklaring, bewijs |
| attaché | geboeid, (vast)gebonden (aan) |
| attactum | bereiken |
| attaque à main armée | gewapende overval, roofoverval |
| attaque | aanranding, ook aanval, bestorming, uitval, overval, |
| attaqueren | aanvallen |
| atteindre (70 ans) | (70 jaar) worden |
| atteindre, | bereiken, halen, komen |
| attenant | aangrenzend, belenden |
| attenderen | aanvallen |
| attent | toehorend |
| attestand | getuige |
| attestari | bevestigen, getuigen |
| attestatie | getuigschrift van lidmaatschap, verklaring, getuigenis |
| attestatio de morte | bewijsschrift van overlijden |
| attestatio de vita | bewijsschrift van leven |
| attesteren, attestand, attestatie | getuigen, verklaren |
| attestor | betuigen |
| attinentia | aanhorigheid |
| attinentiae, -iarum | toebehoren, aanhorigheden |
| attingere | bereiken |
| attingi | bereiken |
| attrape.nigaud | boerenbedrog |
| attuli | brengen, aanvoeren, ik heb gebracht |
| aubépine | meidoorn, haagdoorn |
| auberge | herberg |
| aubergiste | herbergier |
| aucellator, -is | valkennier |
| aucte | afk. autorite, gezag autoriteit, macht |
| auctionator | handelaar, veiler |
| auctor delicti | bedrijver van een misdaad |
| auctor gentis | stamvader van een familie |
| auctor, -is | diegene die iets heeft veroorzaakt, rechtsvoorganger |
| aud | afk. audit, accountantsonderzoek, revisor |
| au.delà | het hiernamaals |
| audience | (rechts)zitting |
| auditie | aanhoren, controleren |
| auditor, -is | toehoorder, scholier, student |
| audivit dominus | vrijdag en zaterdag na aswoensdag |
| auermacher | uurwerkmaker |
| aues | afk. autres, ander |
| auffahrt | Hemelvaart |
| aufgebote | huwelijksaankondiging, ondertrouw |
| aufwatter | kelner, opdiener |
| auge | trog, voe(de)rbak, drinkbak |
| augmenteren | vermeerderen |
| augst | augustus |
| Augusta Trevirorum | Trier |
| augusti | van augustus |
| augustijn | lengtemaat, 1 augustijn = ca 4,5 mm |
| augustin, augustin(e) | kloosterling van de orde der augustijnen, augustijn, augustines |
| augustus | augustus, 8e maand |
| aujourd'hui | vandaag, heden, nu, heden ten dage |
| aula | hof |
| aulacum | tapijt |
| aulaeorum opifex | tapijtwerker |
| aulicus | van het hof, hoveling |
| aumône | aalmoes, milde gave |
| aumônière | gordelbeursje |
| auré | gouddruppels |
| Aurelia | Orléans (fr) |
| Aureliae | te Orléans (fr) |
| aurifaber, aurifex | goud - en zilversmid |
| aurifodinarius | goudgraver |
| auriga | voerman |
| aurore | dageraad, morgenstond, morgenrood |
| aurore | oranjegeel, goudgeel, |
| a.u.s. | afk, actum ut supra, akte als boven |
| ausgehender monat | de tweede helft van de maand |
| ausgeher | bode, voorbode |
| auspice | op gezag van |
| australis | zuidelijk |
| auszahler | betaalmeester |
| autaer | altaar |
| autem | echter |
| autentijkelijk | naar waarheid |
| authentique, authentiquement | rechtsgeldig |
| authorisatie | machtiging, toestemming, bekrachtiging |
| authuer | maker van een geschrift |
| autment | afk. autrement, anders, niet erg, |
| l'autre a declaré de ne d'avoir écrire | en de andere verklaart niet te kunnen schrijven |
| autographum | eigenhandig vervaardigd stuk, dus geen kopie of afschrift |
| automne | herfst |
| autre part | aan de andere zijde |
| auts | afk. autres, anderen |
| autumnalis | van de herfst |
| autumnus | herfst |
| av | afk. avoir, voor |
| av. J..C. afk.avant Jésus.Christ | datum, .... na Jezus Christus. |
| ava, avia | grootmoeder |
| avagaar | handboor met knop aan bovenzijde |
| avant l' aurore | voor dag en dauw |
| avec la promesse de mariage | met de belofte dan te trouwen |
| avenant | evenredigheid |
| avent | oven |
| aver | om, over |
| averghegheven | overeengekomen |
| averoud | overoud |
| avers | afkering |
| averse orageuse | onweersbui |
| averse | regenbui, stortbui, plensbui |
| avetronc | onecht kind |
| aveu, aveux | bekentenis, erkenning, het bekennen ook, toestemming, medeweten |
| aveugler | blind maken |
| avi, avia, avus | grootouders |
| avia | grootmoeder |
| avitus | van grootvader, voor vaderlijk |
| avoine | haver |
| avond | de dag vóór het feest. Bv de korstavond is 24 december |
| avont | vanavond |
| avontlicht | poortklok |
| avousen | op iemand gezondheid drinken |
| avril | april |
| avuncula | tante van moederszijde |
| avunculus | oom van moederszijde of zwager der zuster |
| avunculus magnus | broer van grootouder aan moederszijde |
| avunculus maior | broer van overgrootouder aan moederszijde |
| avunculus maximus | broer van betovergrootouder aan moederszijde |
| avus | grootvader |
| avus plur avi | grootvader, grootouders, voorouders |
| avys | waarschuwing, advies |
| aweit | wachtpost, wacht, schildwacht, nachtwake |
| Ax(el)el | Axel |
| ayer | eierenhandelaar |
| az. afk. azuur | in heraldiek de kleur blauw, ook lazuur genoemd, vaak ook als bl. afgekort |
| azen | voeden, voldoen |
| azur | azuur |