| B. | afk. bandboekdeel |
| B | afk. begraafregister |
| b. | afk. boisseau, geheimhouden |
| b. | afk. baptisatus, gedoopt, gedoopte |
| baa neus | snotneus, druipneus |
| baad | bode |
| baaierd | herberg, ook passantenhuis voor vreemdelingen die behoeftig waren |
| baaierdboef | landloper, zwerver |
| baak | vuurtoren |
| baanderheer, baanrots | ridder met het recht om onder eigen banier (vaandel) vazallen aan te voeren |
| baar | teken in heraldiek, linker -schuinbalk |
| baarkind | kind ten graven gedragen op een baar, ca. 1-12 jaar oud |
| baarlyk | in eigen persoon |
| baarsgewijs | teken in de heraldiek, in de richting van een linker -schuinbalk geplaatst |
| baas | meester |
| baay | grof wollen stof |
| babijn, bobijn | garenklos |
| baccalaureus | geleerde, academici, (de laagste graad) |
| bachten | achter |
| baciser | wafelijzer, braadpan |
| back | kuil onder watermolenrad, voorste afdeling van een diligences |
| backerige, backerheghe | bakkersvrouw |
| backerscool | houtskool, hout in een bakoven |
| backershuus | bakkerij |
| backijser | ijzeren bak - en/of braadpan |
| backousen | soort broek |
| bacwaerdich, bacwaerich | die aan zijn verplichtingen niet voldoet, juridisch gezien |
| badden | baden |
| badenkemken | weiland voor de paarden van de bodedienst |
| badigeonneur | witkalker |
| baduhennae lucus | Veluwe |
| baduit, beduir | inhoudsmaat, 1 baduit = 1/4 kan en ca 0,4 ltr voornamelijk in Noord. Brabant |
| baecvleesch | varkensvlees |
| baeicamer | badkamer |
| baeicupe | badkuip |
| baelge | slagboom, hek,
paalwerk. ook een als plein afgezette plaats |
| baelgie | voogdij, rechtsgebied van een landsheer |
| baemesse | feestdag van St. Baafs, 1 oktober |
| baer | bloot, naakt |
| baer | heraldiekteken, linkerschuinbalk in een wapen, geeft meestal (bastaard( aan |
| baerachtich | zwanger |
| baercleet | lijkkleed |
| baerde | bijl |
| baersen | ter wereld brengen |
| baertmakere | barbier, aderlater, heelmeester |
| baertse | bijl |
| baerweder | storm, zeer slecht weer |
| baevenverhaelde | bovenvermelde |
| baeykijn | baaien kledingstuk |
| baffen | blaffen |
| Bagalosum | Bakel |
| bage | kostbare ring |
| bagge | gouden sieraad |
| bagijn | kindermuts |
| bagne | strafkolonie, inrichting voor dwangarbeid, deportatieoord |
| bague | (vinger)ring |
| baguette de sourcier, divinatoire | wichelroede |
| baharren | kind baren |
| bahut | boerenkast, |
| bahuut | grote koffer |
| baill | afk. bailliage, baljuw-, drossaardzaken |
| bailli | baljuw, drost, drossaard |
| baiulus | besteller, drager, bode |
| bak | graanmaat, 1
bak = 1/4 mud, = 4 spint, ook soms 1/4 hl. Ook gevonden 1/8 deimt. turfmaat, 1 bak = 3000 ltr. |
| bake | (levend) varken, ook gezien geslacht varken |
| bakelaar, bakelaerbloem | laurier |
| bakelaarkruut, | laurierbladeren |
| baken | bakken, ook sein |
| bakenspec | varkensspek |
| bakkersstoof | steenbakkersoven |
| baksjen | oorveeg |
| balade | gedicht waarvan de laatste strofe begint met een opdracht aan de prins |
| baladeuse | kar |
| balancemeester | waagmeester |
| balc | houten balk, zoldering |
| balch | balg |
| balchhont | waakhond |
| balcknoot | draagsteen onder een balk |
| bald | spoedig |
| bale | dansen |
| balger | vechtersbaas |
| balie | tobbe |
| balie, baille, bajulus | inhoudsmaat, 1 balie = 2 ton |
| balistarius | handboogmaker, boogschutter |
| baljuw | ambtenaar, door de landsheer met de rechtspraak in een zekere streek belast rechter in het algemeen. In heerlijkheden met hoger, middelbaar en lager gerecht was een baljuw de rechtstreekse vertegenwoordiger van de heer |
| baljuwschap | ambt van een baljuw, rechtsgebied van een baljuw verdeeld in schoutambten, bevolking in het rechtsgebied van de baljuw |
| balk | heraldiek teken, dwarsbalk |
| balle | kaf |
| ballenbinder | inpakker, emballeur |
| ballerigghe | danseres |
| ballijncbouc | boek waarin aantekeningen van veroordeelde misdadigers en hun straf |
| ballinc | gerechtelijke brief met volmacht voor executie van de straf of vonnis |
| ballist | wapen in de middeleeuwen |
| ballius, ballivus | opperrechter, landvoogd, grafelijk ambtenaar, hofmeester, baljuw, regent |
| balnetator | badmeester, houder van een badinrichting, scheerder, barbier, kapper |
| balt, de balt legghen te terne | een gerechtelijke handeling |
| Bamestra | Beemster |
| ban | rechtsgebied, rechtsdistrict, ambacht ook veroordeling, verbanning als straf, afkondiging van gerechtelijke handeling |
| banckrechten | rechten zoals zij in het bankgebied gelden |
| Band | boekdeel |
| band | omvangsmaat van riet, dikke bos = 33 cm, dunne bos = 24 cm |
| bandach | rechtsdag |
| bandage | ijzeren wielband |
| bandelier | draagriem voor geweer |
| banderol | vlag of wimpel aan een lans, vaak met opschrift |
| bandsgewijs | heraldiekteken, geplaatst in de richting van de rechter -schuinbalk |
| bangenoot | medelid van een schepenbank |
| banier | soort vlag aan een stok |
| baniken | copuleren, neuken |
| baninge | beschuldigd van moord |
| banistiek | vlaggenkunde |
| bank, banck | pijnbank |
| bankerot | failliet |
| bankert | onecht kind |
| banmolen | dwangmolen, verplicht te gebruiken molen |
| bannaliteit | verplicht gebruik van de banmolen |
| banne | begrensd rechtsgebied |
| banne, bannum | het gedwongen gebruiken van de molen |
| bannen | vonnissen, verbannen als straf ook plechtig bijeenroepen |
| bannerheer | ridder met het recht om onder eigen banier (vaandel) vazallen aan te voeren |
| banni, bannir | verbannen |
| bannissement | verbanning, ballingschap |
| bannum | behorend tot de banne, gedwongen gebruik van bv de molen, bakoven |
| bannus | (huwelijks -) afkondiging |
| bannus actis | na de (drie) afkondigingen |
| banoven | dwangoven, verplicht te gebruiken oven |
| banquier | bankier |
| banregister | register van gecensureerde lidmaten |
| banues | snotneus |
| bap. | afk. baptisatusde gedoopte |
| bapirifex | papiermaker |
| bapt | afk.baptizatus, gedoopt |
| bapt. | afk. baptisatus, de gedoopte |
| baptême | doop, het dopen, doopsel |
| baptisabatur | hij is gedoopt |
| baptisare, baptizare, baptisata est | zij is gedoopt |
| baptisati sunt | zij zijn gedoopt |
| baptisatus a ministro haeretico | gedoopt door een ketters bedienaar |
| baptisatus est | hij is gedoopt |
| baptisatus | de gedoopte, gedoopt |
| baptisavi | ik heb gedoopt |
| baptisma, -tis -mus | doopsel |
| baptismate necessitatis | door de nooddoop |
| baptismatis | van de doop |
| baptismum | doopsel |
| baptismum necessitatis | nooddoop |
| baptismus | doopsel |
| baptista (johandes de doper) | Johannes de doper, 24 mei |
| baptiste | doopsgezind |
| baptizare | dopen |
| baptizatio | dopen, wassen |
| baptizator, baptista | de doper |
| baptizatorum | van de gedoopten |
| baptizatus afk. bapt. | gedoopt |
| baptizavi | ik heb gedoopt |
| bar | arm, naakt |
| barb | afk. barbie, kapper, soms heelmeester |
| barbacane | schietgat |
| barbaren | die kwaad spreken |
| barbaricarius, barbaricius | zijdewerker, zijdewever |
| barbaricus | zijde -naaister |
| barbarius | dorpsbarbier, heelmeester |
| barbitonsor | kapper |
| barde | brede bijl, aan twee zijde snijdende strijdbijl |
| bare (in) | opgebaard |
| barech | hooiberg |
| baril de poudre | kruitvat |
| baril | vat, ton |
| barillier | keldermeester |
| barmhertich | lief, best |
| barnen | branden |
| baro, -nis | vrijheer, ook vaak baron |
| baron | vazal van de koning, die in zijn baronie het gezag namens de koning uitoefende |
| baronet | engelse adellijke titel |
| baronia | baronie, het gezagsgebied van de baron |
| barre du tribunal | balie |
| barre | staaf, stang, balk |
| barreau de fer | ijzeren staaf |
| barreau | tralie, spijl, vensterstang |
| barrière | hek, spoor., slagboom, versperring, poort |
| barrique | okshoofd (200 à 250 liter) vat, fust |
| bartenhauer | hellebaardmaker |
| bas.côté | zijbeuk bij kerk |
| base | nicht, dochter van oom of tante |
| Basilea | Basel |
| basse.cour | hoenderhof |
| bassen | blaffen |
| bastaardbalk | heraldiekteken, schuinstaak, gebruikt als teken van een bastaardkind |
| bastaertkint | buitenechtelijk kind |
| bastard | onechtkind, kind van niet gehuwd paar |
| bastardengoet | bezittingen door bastaarden nagelaten |
| bastoen | heraldiekteken, schuinstaak |
| Bastonia / Bastonacum | Bastenaken, Bastogne |
| bat | verklaarde, er op wijzen, ook beter |
| bâtard | bastaard, onecht |
| batave | in het Nederlands |
| Batavoburgium / Batavorum Oppidum | Batenburg |
| Batavorum insula, Bat(h)ua Betuwa | Betuwe |
| batavus | Nederlands |
| batl | afk, batallon, groot aantal, troep soldaten |
| batement | vermaak, toneelvoorstelling |
| baterleinmacher | rozenkransmaker |
| batiste, batist | kamerdoek |
| bay | roodbruin |
| bayen | baden, zwemmen |
| bazuin | heraldiekteken, hoorn |
| bbdr | afk. bombardier, stenenkogel gooier |
| Bd | afk. op huw. akte, bruid |
| be. | afk. bekaagde, beklaagde |
| beatae memoriae | afk. b.m.zaliger gedachtenis, overledenen |
| beatus | heilig |
| beau fils | stiefzoon, schoonzoon |
| beau frère | zwager |
| beau père | schoonvader, stiefvader, |
| beaux-enfants | aangetrouwde kinderen |
| beaux.parents | schoonouders |
| beboeseminge | leveren van bewijs van verwantschap |
| becharius | emmermaker, |
| beckenele | helm bestaande uit ijzeren of stalen kapje en een beweegbaar vizier |
| beckenschlager | ketelsmid |
| beclaechde | aangeklaagde |
| bedaagd | bejaard |
| bedagen | dagvaarden |
| beddecleet | sprei |
| beddegenoot | echtgenoot |
| bedder | bedelaar |
| beddescheyde | beddenplank |
| beddescult | vervullen van de huwelijksplicht |
| bedding | bed met wat er bij hoort |
| beddinge | beddengoed |
| bedebrief | poortersbrief |
| bedellus | gerechtsdienaar, beulsknecht |
| bedelofte | gelofte |
| bedied, bedieden | verklaring, uitleggen |
| bedorven | gestorven, verloren, gedood, maar ook diep ongelukkig |
| bedrif | bedrijf, zaak |
| bedtgescheyd | ontbinding van een huwelijk |
| beduit, baduit | inhoudsmaat, 1 beduit = 1/4 kan en ca 0,4 ltr. Voornamelijk in Noord-Brabant |
| beenstukken | ijzeren beenbekleding |
| beer | heraldiekteken, in de vorm van een beer, zowel zittend, gaand of staand afgebeeld |
| beerft, bearvet | een kind hebben van de persoon met wie men getrouwd is |
| beersteker | sekreetruimer, beerput opruimer, strontton ophaler |
| beestsys = bestiaelgelt | een buitengewone belasting op het vee |
| begängnis | rouwplechtigheid met lijkrede en het voorlezen van de personalia in de kerk |
| begeeren | verlangen, verzoeken, vragen |
| begever | persoon die het recht had een pastoor of predikant te benoemen |
| begeving, begevingsrecht | het schenken van een ambt |
| beghina, begina, begine | begijntje |
| begijne, bagijn | weduwe, ongehuwde vrouw |
| beginlijck | aanvankelijk |
| begorden | zwanger gemaakt, bevruchten |
| begrafenislepels | geschenk aan dragers en nabestaanden, meestal voorzien van naam en datum van geboren en overlijden, bij Friese begrafenis |
| begraven | ter aarde bestellen, een gracht graven |
| béguine | begijn(tje) |
| behalden | behouden |
| beheimen | ommuren, van een omheining voorzien |
| behoevichen | behoeftige |
| behoudelijck | met uitzondering van |
| beierman | klokkenluider |
| beilager | huwelijk |
| beisasse | Inwoner van een stad zonder de volle burgerrechte |
| beiwoner | Inwoner van een stad zonder burgerrechten |
| bekaid | stervende |
| bekalengiren | eis in rechte tegen iemand instellen |
| beke | beek |
| bekemacher | kuiper |
| bekennen en de betughen | verklaren en bevestigen |
| beklemakte | akte van de beklemde pacht d.w.z. van land waarop het (beklemrecht) rust. Het beklemrecht is het altijddurend erfelijk recht op het gebruik van iemand anders toebehorende landerijen met daarop het huis c.a. van de gebruiker onder de verplichting van betaling van een vaste onveranderlijke jaarlijkse som van lasten en belastingen. |
| bekomen | verkregen |
| bekwinen, bekwelen | betreuren |
| beladen | heraldiekuitdrukking, een schild is beladen met b.v. lelies, rozen, dieren, etc. |
| belangende | vanwege |
| belegen hebben | als belendingen hebben |
| belegherthede | ligging |
| beleidinge | bezichtiging, schouwing (van beken, waterwegen) |
| beleth off inspraecke | verzet tegen het huwelijk hebben |
| beleven | nakomen, naleven |
| belfroot, belfort | toren, belangrijk gebouw met toren |
| belgice | in het Nederlands |
| belgicus | Nederlands, Belgisch |
| Belgium Novum | Nieuw Holland, New York |
| Belgium | Nederland, België |
| belief | wil, bevel |
| beliefte | verlangen |
| beliën | bekennen |
| belijden | dulden |
| beliterije | bedelarij, schooieren |
| belle.fille | schoondochter, stiefdochter |
| belle.mère | schoonmoeder, stiefmoeder |
| belle.soeur | schoonzuster |
| bellisier | drinkgeld |
| bem. | afk. belle-mère, schoonmoeder |
| bemanen | vonnis eisen |
| bemd | beemd, veld |
| bemerkt | van een handmerkteken voorzien |
| ben | viskorf |
| bend | gilde |
| bendeeren | samen spannen, een bende vormen |
| benedicere | zegenen |
| benedicta | zondag na Pinksteren |
| benedictio, -nis | (huwelijks) inzegening |
| bénédiction nuptiale | kerkelijke inzegening van een huwelijk, huwelijkszegen |
| bénédiction | (in)zegening, zegen, het zegenen |
| benedictum, benedixi | zegenen |
| benefacere | schenken |
| beneffen | evenals, eveneens |
| beneficatus, beneficiarius | priester die de inkomsten van een beneficie genietbeneficiant |
| beneficentie | mildheid, weldaad |
| beneficie | weldaad, voorrecht |
| beneficien (van recht) | gunsten, voorrechten |
| beneficium abstinendi | het recht der kinderen om de erfenis van hun vader te weigeren |
| beneficium discussionis | voorrecht de vordering te mogen betwisten |
| beneficium inventarii | voorrecht van boedelbeschrijving hij, die een erfenis onder voorrecht van boedelbeschrijving aanvaardt, is voor de schulden slechts aansprakelijk, voor zover zij uit de baten betaald kunnen worden |
| beneficium, beneficie | inkomen van een geestelijke, weldaad, voorrecht |
| benevole lector | welwillende lezer |
| benevolus, benevolentie | welwillend |
| bénitier | wijwatervat, spaesvat |
| benne | ruif, mand |
| bennenmacher | kinderwagenmaker |
| bepanden | voorzien van een onderpand |
| beperelt | versierd met parel |
| bepijnen | zorgvuldig |
| bepokpet | pokdalig |
| beraaien | beraden |
| bercarius | schaapherder |
| berch | spits toelopende zijde van een dakvenster |
| berchhynne | patrijs, korhoen |
| berckier | schaapherder |
| berd | plank |
| berdiel | bordeel, huis van lichte zeden |
| berecht | geborgen, |
| bereen | besprongen en daardoor zwanger geraakt |
| bereklauw | heraldiekteken, poot van een beer |
| beren | baren |
| berenstecher | varkens castreerder |
| Bergae ad Zomam | Bergen op Zoom |
| Bergae Divae | Geertruidenberg |
| Bergae | Bergen (B), Mons (B) |
| bergarius | schaapherder |
| berichtschrift | lastbrief, bevelschrift |
| berijden | beroeren, kwellen |
| bernecamer | smeltkamer |
| bernmaai | glimworm |
| bernschneider | barnsteenbewerker |
| beroit | beroofd |
| Berolium | Berlijn |
| berrieleggersmate | inhoudsmaat voor granen 1 berrieleggers -mate voor graan = 2,572 ltr. Voor haver = 3,648 ltr. |
| berschiere | soort van wol |
| bersten in | naar binnen stormen |
| beruit | schurftig |
| Berzizoma, Bercomum, Bergae ad Zomam | Bergen op zoom |
| besabberen | bevuilen |
| besace | bedeltas van de geuzen |
| besaedde | oogst op het veld |
| besaen | gelooide schapenhuid |
| beschirmer | bestuurder, regent, verpleger |
| beschoten | in slaap |
| beschreven | schriftelijk bevel |
| beschrijf | schildering |
| beschrijvinge | convocatie, beschrijvingsbrief |
| beschud | recht van naasting. De (naaste) familie had bij nieuwe of doorverkoop het recht om het terug te kopen tegen de oorspronkelijke koopsom |
| beschudder | recht van naasting, verdediging |
| beschulden | beschuldigen |
| beschuldigen | met schulden bezwaren |
| bescouweren | opzichters |
| besepen | bedruppeld |
| besette | beslaglegging, verpanding |
| besetten | bepleisteren |
| besieckheit | melaatsheid |
| besiegelen | van een zegel voorzien |
| besien, besje | oude vrouw |
| beslaen | beslagleggen, ook door handslag bekrachtigen |
| beslapen en trouw | voltrokken en van het bijslapen gevolgd huwelijk |
| beslapen | bij elkaar slapen als man en vrouw, er nog een nacht over slapen |
| beslet | belemmering |
| besluit | bijzonder, afgesloten kamer of zaal |
| besluter | slotenmaker, smid |
| besmetten | onteren, schofferen, verkrachten |
| besneden tijd | een nauwkeurig bepaalde tijd. |
| besnijden | een vordering in rechten, inkorten |
| besnoeren | beteugelen |
| besnollen | bedriegen |
| besnuwd | besneeuwd |
| besoigneren, besoigne | beraadslagen, vergaderen over iets |
| bespieringe (sonder) | onbelemmerd, zonder belemmering |
| bespringen | aanvallen, attaqueren |
| bestaden | uithuwelijken, in het huwelijk treden |
| bestadet | zelfstandig |
| bestallen | bezetten |
| bestayet | in handen gesteld |
| besteden | in het huwelijk treden |
| bestedynge | aanbesteding |
| bestellen | verzorgen, uitbesteden |
| bestelling | lastbrief |
| bestemoer, bestemoeder | grootmoeder |
| bestenen | jammeren |
| besterven | verstijven, verbleken maar ook door vererving ten deel vallen |
| bestetter | vervoerder, expediteur |
| bestevaar | stamvader, grijsaard, grootvader |
| bestevader | grootvader |
| bestey | pastei |
| bestiael geldt | belasting op vee |
| bestiael | beestachtig |
| bestiaelen | vee |
| bestoor | predikant, pastoor |
| bestorven | lijkbleek wees geworden |
| besuchung Maria | Maria ontvangenis, 2 juli |
| besweeren | onder een eed bevestigen |
| bet an der tijt | tot aan de tijd dat |
| betaelt den lesten penninck metten eersten | volledig betaald, kwijting -formule bij o.a. akte van eigendomsoverdracht. |
| bete | biet, maar ook het water waarin de looiers hun vellen bereiden |
| beteeckeningen | kentekens, kenmerken, bewijzen. |
| beteult | bewerkt |
| betide | 's morgens vroeg |
| betoonen ter waerheit | met getuigen bewijzen |
| betpan | beddenpan |
| betreckbaer | die voor de rechter geroepen kan worden |
| bettage | biddagen, maandag tot woensdag na de 5e zondag na Pasen |
| bettiecte | beddetijk |
| Betuwa | Betuwe |
| beu | verzadigd |
| beudel | beul |
| beuk | boek |
| beukhamer | wapen in middeleeuwen, strijdhamer |
| beuling | worst |
| beuren | in ontvangst nemen, heffen van rente |
| beurs | geldbuidel, als heraldiekteken vaak voorgesteld met twee koorden |
| beutelaar | iemand die kunsten vertoond op kermissen |
| beutelmacher | leren buidelmaker |
| beuter | imker |
| bevallen | zijn zaak verliezen |
| bevanck (sonder) | onbedwongen, vrij, zonder arglist |
| bevanck | deelgebied van een polder, rechtsgebied |
| bevechten | aanranden, aantasten, attaqueren, bespringen |
| Beverovicum | Beverwijk |
| bevert | bedevaart |
| bevolkingsregister | register waarin de bewoners van een gemeente, met naam en adres, etc. opgetekend zijn |
| bevreyssemt | puisterig, opgezwollen |
| bevrijden | behoeden |
| bevrijen | vrijwaren |
| bevrucht | heraldiekteken, op schild weergegeven vruchten |
| bevrund | verwant |
| bewaarde | veilig |
| bewaarder | bewaker |
| bewaarster | verpleegster, baker |
| beweerd | verdedigd |
| bewerp | schets, ontwerp, patroon |
| bewerpe | ontwerp van een akte welke goed gekeurd moet worden |
| bewijsen | rente of hypotheek vestigen op een bepaalt stuk land |
| bewijskonst | beargumenteren |
| bewimpelen | verbergen |
| bewint | omvang van een landbezitting, rechtsgebied |
| bewossen | begroeid |
| bewroegen | beschuldigen, aanklagen |
| bey | beide |
| bez. | afk. bezirk, rayon, gebied, district |
| bezaaid | heraldiekteken, een schild waarop meerdere gelijke tekens |
| beze | bes |
| bezent | hooggeschat |
| bezind | bemind |
| bezirk | rayon, gebied, district |
| bezucht | vervloekt, ook door erge ziekte gekweld |
| Bg | afk. op huw. akte, bruidegom |
| biais | biaisband, schuine strook |
| biblia sacra | heilige schrift |
| biblia | bijbel |
| bibliopegus, bibliopega | boekbinder |
| bibliopola | boekverkoper, boekhandelaar |
| bickelaer | steenhouwer |
| bicolore | tweekleurig |
| bidasse | soldaat |
| bidden, bede | verzoeken, verzoek |
| bidellus | gerechtsdienaar,beulsknecht, pedel |
| biden | slaan |
| biduo | op de tweede dag |
| biduum | twee dagen |
| bie provicie | bij voorlopige voorziening |
| biebuich | bijenkorf |
| biekaar | imker, bijenhouder |
| bieman | imker, bijenhouder |
| bien.fonds | vastgoed, onroerend goed |
| bienn(al)is | tweejarig |
| biennalis, biennis | twee jaar oud |
| biennium | periode van 2 jaar |
| bierbeschoyer | bierbezorger |
| bière | doodkist |
| bierhaan | drinkebroer |
| bierpul | kroes voor bier, voorzien van een deksel |
| biersnelleken | potje bier |
| biertje | biermaat in de 17e eeuw, 1 biertje = 1 ltr. |
| biest | beest |
| bigami | van de bigamist |
| bigamus | gelijktijdig met twee vrouwen gehuwd |
| biggelsteen | kiezelsteen |
| bij falte (faute) | bij in gebreke blijven |
| bij gebreck | bij verstek |
| bijker | imker, bijenhouder |
| bijlhouwer | timmerman |
| bijlust | overspel |
| bijnden | binden |
| bijnnenbrouwer | bierbrouwer die binnen de stanswallen bier brouwt |
| bijslag | toegift |
| bijstander | helper |
| bijsterveld | schraal en vaak onvruchtbaar terrein |
| bijteecken | tegen merk, tweede merkteken |
| bijten | fluisteren |
| bijtevel | kramp in de ingewanden |
| bijvanck | de gehele, meestal afgesloten omvang van zijn huis of erf |
| bijwijf | bijzit |
| bikken | eten |
| biljou | baljuw |
| bille | bilhamer, hamer om te billen |
| billen | groeven in molensteen scherp maken |
| billietten | bevelschriften tot betaling |
| bilo | vloek |
| bilwortel | bilzekruid |
| bimaritus | voor de tweede maal gehuwd, bigamist |
| binatus, binati filii | tweelingen |
| binde | dakbalk |
| Bindrium | 's Hertogenbosch |
| bini | twee |
| binnebinder | rietdekkersknecht |
| binnen veertien nachten | binnen twee weken |
| binnenbedrijver | die zijn land binnen de eigen gemeente bewerkt |
| binnenburger | burgerschap van persoon die binnen de stadsmuur woont |
| binnenjarich (pacht) | de vervallen pacht van het lopende jaar |
| binnenkosten | belastingen, nodig om de onkosten van de gemeentebesturen te dekken eens per jaar mocht de omstelling van de binnenkosten gedaan worden, dorps -, gemeentelasten |
| binocle | lorgnet, knijpbril |
| binubus | voor de tweede keer getrouwd |
| bique | wijf, vrouw, meisje |
| birmenter | perkamentmaker |
| bis milies | tweeduizend maal |
| bis | twee |
| bisaïeul, bisaïeule | overgrootvader, .moeder |
| bisex | schrikkeljaar |
| bislaght, bislaep | valse munt |
| bislapen | bij iemand slapen, ook gemeenschap hebben |
| bispel | vertelling met een zedelijke strekking |
| bisse | zeer fijne stof |
| bisser | hoofdstelsmid, gebittenmaker |
| bissextile, | schrikkel |
| bistandeman | adviseur, raadgever, .geefster |
| bitebau | boeman |
| B.L. | afk. benevole lector, welwillende lezer |
| blad | heraldiekteken, zonder verdere aanduiding altijd een lindeblad |
| bladarius | graanhandelaar |
| bladen | oogsten, de vruchten van het land verzamelen, vruchten plukken |
| bladergoud | bladgoud |
| bladinghe | vruchtgebruik |
| blaffaard | legger |
| blague | tabakszakje |
| blaker | toorts, olielampje, hanglamp, maar ook een pan waarin (s nachts een vuur lied brandden |
| blamatie | schande |
| blamen | lasteren, iemand te schande maken |
| blameren | schandelijk behandelden |
| blanchir | onschuldig verklaren, vrijpleiten |
| blanchisseur, blanchisseuse | wasbaas, .vrouw |
| blancke | Frans (zilveren) betaalmiddel, reeds bekend in 1268 |
| blanden | mengen, mengelen, een mengsel maken |
| blander, (mede)blander | bereider van een mede of honingwijn |
| blank, blanke | betaalmiddel, zilveren munt |
| blaser | balgentreder, orgeltrapper, windmaker voor het orgel |
| blashemie | godlasterend, |
| blason | blazoen, wapen(schild), heraldiek |
| blaspheemeeren | godlasterend, iemands eer te na spreken |
| blat | aan twee zijde te beschrijven vel papier |
| blate | steenvalk |
| blatiers | kooplieden in granen |
| blatner | harnasmaker |
| blattervater | pokkenhuis beheerder |
| blauvoet | steenvalk |
| blauw | heraldiekteken, de kleur blauw, ook azuur genoemd, aangegeven door horizontale arcering |
| blauw | schraal, van slechte kwaliteit |
| blauwen | blauw maken, verven van stof |
| blauwer Ostertag | zondag voor Pasen, palmpasen |
| blauwer | stofverver |
| blazen | drinken |
| blazoen | wapen |
| blé noir | boekweit |
| bleeckeling | soort slechte kwaliteit turf |
| blein | blaar |
| bleken | schelden |
| bley | scheldwoord tegen een vrouw |
| bli | lood |
| bliaut | een zijden stof |
| blide | blijde, oorlogswerktuig om stenen mee te gooien |
| bliekblank, -wyt | inwit |
| bliekvyst | iemand die zeer bleek ziet |
| blieter | landloper, vagebond, bedelaar, schooier |
| blieterij | landloperij, bedelarij, schooierij |
| blijberch | loodmijn |
| blijde | oorlogswerktuig om stenen mee weg te slingeren |
| blijfsels | gerechtelijke toewijzing van bv achterstallige renten en boeten |
| blijven in het sterfhuis | een nalatenschap aanvaarden met schulden, lasten en baten |
| blijven uit het sterfhuis | niet aanvaarden van een nalatenschap |
| blijver | langstlevenden |
| blinde | vensterluik |
| blindencost | bijkomende onvoorziene kosten |
| blink | onbegroeide duintop |
| blocdeel | houtenprop in muur om haak in te slaan |
| blochuus | gevangenis |
| blockmeester | wijkmeester in een stad |
| blocslot | groot hangslot |
| blocsteen | gebakken metselsteen |
| bloedbewant | bloedverwant |
| bloedkleur | heraldiekteken, Duitse (rode)kleur, aangegeven door verticale - en schuin -linkse lijnen over elkaar |
| bloedschand | incest |
| bloeling | bloedworst, maar ook een slecht mens |
| bloeme | menstruatie, maar ook gezwel |
| bloetbewant, bloetgewant | bloedverwant |
| bloetganc | buikloop, dysenterie |
| bloetijl | bloedzuiger |
| bloetlaten, bloed loop | verwonding door steekpartij waarbij bloed vloeit |
| Bloetswege ( van) | als bloedverwant |
| bloiende | menstruatie |
| blok | deel van een weiland |
| blok | houten strafwerktuig |
| blote | geschoren schapenvacht |
| bloten | beroven |
| blouwsteen | hardsteen, arduin |
| blum-Ostertag | zondag voor Pasen, palmpasen |
| blussen | bevredigen |
| blussing | vernietigen |
| bly, blij | lood |
| B.M. | afk. Beatae Memoiae, zaliger gedachtenis |
| bm. | afk. bourgemaitre, burgemeester van de gemeente |
| B.M.V. | afk. Beatae Mariae Virginis |
| bn. | afk. bien, goed |
| bo. | afk. bon, goed |
| bocraen, bolcraen | stof van geitenhaar |
| bocxhoren | ram werktuig |
| boddeck | kuiper |
| bodeger | schietboogmaker |
| bodelinc | ingewanden |
| bodescep | boodschap |
| boefveclocke | avondklok, de stadspoort wordt gesloten |
| boeisel | loodgieterwerk |
| boek | beuk |
| boeke | beukenboom |
| boel | minnaar |
| boelen | minnekozen, vrijen zonder bijbedoeling |
| boeleren | overspel spelen |
| boelin | vrijster, geliefde |
| boemwol | katoen, boomwol |
| boen | goed |
| boerckoishof | moestuin |
| boeren | bewoners op het platteland |
| boeren, beuren | in ontvangst nemen, heffen van rente |
| boerenkikken | rommelen |
| boerewapens | burgerwapens |
| boerman | boer, landbouwer |
| boesem | hart |
| boet | baak |
| boeten | herstellen, terugbetalen, goedmaken |
| boethuus | huis waar de netten hersteld werden |
| bof. | afk. beau-frère, zwager |
| bog. | afk. bourgeois, burger, iemand uit de middenklasse |
| bogger | schavuit |
| bohémien, bohémienne | zigeuner(in) |
| boi | boei |
| bokel | borstwapen |
| boksen | broek |
| bol | inhoudsmaat, 1 bol = 1,7 ltr |
| boleren | vrijen, minnen |
| bolkruis | heraldiekteken, verkortkruis met bollen aan het eind, heet ook appelkruis |
| Bolsverda | Bolsward |
| bombaerde, bombare | oorlogswerktuig om stenen mee te slingeren |
| Bombarda | geweerschot, schot |
| bombardarius | bliksmid |
| bombardicus | buksschieter, schutter, kolvennier |
| bombardus | buksmeester, kanonnier |
| bombazijn | geweven stof, waarvan de inslag van wol is en de schering van zijde, vooral voor werkmansondergoed |
| bombicinator | zijdewever, brokaatmaker, zijdewerker |
| Bommelia, Bommel | Zaltbommel |
| bon | buurt, wijk |
| bona | goederen |
| bona fide | ter goeder trouw |
| bona hereditaria | erfgoederen, stamgoederen |
| bona materna | goederen van moederszijde |
| bona minorum | goederen die aan een minderjarige toebehoren |
| bonarium | bunder |
| bondieuserie | femelarij, bigotterie, kwezelarij |
| bonetten, bonet | muts |
| bongaert | boomgaard |
| bonge | trommel |
| bonger | trommelslager |
| bonget | valies, koffer |
| bon.henri | brave hendrik |
| boniche | (jong) dienstmeisje |
| bonne.maman, | grootmoeder |
| Bononia | Bologna |
| bon.papa | grootvader |
| bonus | goed |
| boo | deurwaarder |
| boodschap | lastgeving |
| boom (te) | aan de galg |
| boom | grens, bodem, grondslag |
| boomhouder | tolboomhouder, inner van de tol |
| boomhouwer | zadelboomhouder, maker van zadels |
| boonganger | (rijk of in aanzien) burger die aan de magistraatsverkiezing mocht deelnemen |
| boonheer, boonman | magistraat (gekozen tijdens de magistraatsverkiezingen) |
| boonlote | loting met bonen, o.a de magistraat -verkiezing. Met witte en bruine bonen |
| boonmael | maaltijd die na de magistraatsverkiezing werd gehouden. |
| Bop. | afk. beau-père, schoonvader |
| borchmeester | burgemeester |
| borchrinck | ijzeren ring aan de poort van een kasteel. |
| borchwerck | leenherenwerk, werk dat men moest verrichten voor de leenheer |
| bordeelbok, bordeelbrok | hoerenloper |
| bordehouwer, borthouwer | houtsnijder |
| borg | toeverlaat |
| borgbrief | akte van borgtocht of indemniteit |
| borge | hij die zich garant stelt |
| borgeren, borger | burgers |
| borgerschap | waarborg |
| borne | grenssteen, grenspaal, paal, |
| borrelwacht | nachtwacht |
| bors | schatkist |
| borsse (leere) | leren beurs, geldbuidel |
| borsten | breken, barsten |
| borstlap | lap op de boezem gedragen door vrouwen |
| borstrok | onder het hemd gedragen kledingstuk |
| Borussia | Pruisen |
| bos | hoeveelheid, 1 bos = 104 stuks |
| bos | musket, geweer, roer |
| bos | os |
| bosboom, busboom | taxis |
| boschcolen, boskool | houtskool |
| Boscoducem | 's Hertogenbosch |
| bospoederhuus | kruitmagazijn |
| bospoermaker | buskruitmaker |
| bosquet | bosje, bosschage |
| bossaen | schapenleer |
| bossekruit | buskruit |
| bossen | stoeien, stompen, wegduwen |
| botdrager | betaalmiddel, 1 botdrager = 36 schilling |
| boten | boeten |
| botergulde, boterpacht | pacht betaald met boter |
| boterlepel | houtenlepel om boter uit de boterton te scheppen |
| botersmout | botervet |
| botje | betaalmiddel, zilveren munt in Brabant |
| botjesmaat | graanmaat, 1 botjesmaat = 0,32 ltr. |
| botte | domkop |
| botten | vals spelen bij dobbelen |
| botter | boter, maar ook valsspeler |
| botter | valsspeler |
| bottertanden | voorste tanden |
| bottier | laarzenmaker |
| botting | een soort belasting die betaald moest worden bij het (werk)bezoek van de graaf aan het dorp. Meestal hield hij er dan gelijk een rechtszitting |
| botularius | worstmaker, worststopper, worsthandelaar |
| Bouces de la Meuse | de monding van de maas |
| boucher | slager, beul, wreed mens |
| bouffon | nar, hofnar |
| bouge | krot, kot, hok |
| bougette | leren reiszak |
| bouille | melkbus |
| bouilleur | (brandewijn)stoker |
| bouleau | berk |
| boulet | (kanon) kogel |
| bouman | landbouwer, boer |
| bouquetin | steenbok |
| bourbier | modderpoel |
| bourdeel | bordeel |
| bourg | groot dorp, stadje |
| bourgade | dorpje, gehucht |
| bourgemaitre de la commune | burgemeester van de gemeente |
| bourgemestre | burgemeester van de gemeente |
| bourgeois, bourgeoise | inwoner, inwoonster v. dorp of stad, poorter |
| bourgeoisie | poorterschap, poorterrecht |
| bourreau | beul, scherprechter |
| bourrelier | gareelmaker, |
| bourrelier | zadelmaker, leerbewerker |
| bourse | beurs |
| bouseux | boer |
| bouw | oogst |
| bouwen | boven rok |
| bouwknecht | boerenknecht |
| bouwlien | boeren |
| bouwman | boer |
| bouwvrouw | boerin |
| bovelinck | hoogstammige fruitboom |
| boven recht | meer dan het recht vereist |
| boven | in weerwil van |
| boves | ossen |
| boviné | rund |
| bowman | boer, landbouwer |
| b.p. | afk. baptizatus parocho, gedoopt door de pastoor |
| BR | afk. Bataafse Republiek |
| Br. | afk. brumaire, maand van de nevels |
| braak | omgeploegd land dat men onbebouwd laat liggen |
| braakliggend | braakliggend gedurende een jaargetijde |
| braakvruchten | waarschijnlijk kleine tiendvruchten |
| braauwspiker | gesmede spijker |
| brabançon, brabançonne | Brabander, Brabantse, Brabantia, Bracbantum, |
| brachet, brachmond | juni |
| bractearius | goud en zilversmid |
| bragade | bluf |
| brak | heraldiekteken, hondenkop (pen) met hang of flaporen en uithangende tong |
| branche ainée | oudere linie, oudere tak |
| brander | brandstichter, maar ook brandijzer, haardijzer |
| brandereel | loden, ijzeren of stenen bol die rond geslingerd werd om iemand te verwonden |
| brandhaak | ijzeren haak aan lange houten steel |
| branding | brandhout |
| brantmuer | gemeenschappelijke muur tussen 2 woningen of buitengevelmuur, deze mocht geen houten - en leem - (klei) delen bevatten |
| brantpalen | palen welke de uiterste grenzen aangaven van iemands eigendom of gebied |
| brantroede | haardijzer, waarop het brandhout lag |
| brantsack | natte met graan gevulde zak voor op de rug bij het blussen |
| brantschat | geld waarmee de brandstichting en plundering werd afgekocht |
| brantteecken | brandmerk, meestal op de schouder van een veroordeelde tot brandmerken |
| bras. | afk. brassier, brouwer |
| brasiator | moutmaker |
| braspenning | betaalmiddel, 1 braspenning = 1stuiver en 8 deniers, ook 1/40 van een Philippus daalder |
| Bratucpantus | Brabant |
| brautkind | een voorkind, een kind geboren voor het huwelijk |
| braxator, braxiator | brouwer |
| brcgd. | afk. brigadier |
| bredanus | van Breda |
| breem | brandbaar droog struikgewas |
| breidentag | pap dag, 1 februari |
| breineloos, breyneloos | krankzinnig |
| breiser | passementmaker |
| breke | braakliggend land, |
| Brema | Bremen |
| breme | traliedeur |
| breucken | boetes, misdoen |
| breucker | overtreder, misdadiger |
| breuckmeester | persoon belast met het innen van de boetes |
| breucksalich | die de boete moet betalen |
| breuken | vergrijpen |
| breve | brief |
| brevi | in het kort |
| brevis, | kort |
| breyer | mandenmaker |
| breyf | brief |
| bricksteen, brycksteen | baksteen |
| Brida, Briela, Helium | Den Briel |
| brieder | brouwer |
| brief, brieve | akte of oorkonde, vaak vooraf gegaan door de naam van de maker bv schepenbrief |
| briefgelt | kosten van een wettelijke akte, legeskosten |
| brieflesing | vonnis tot inbeslagneming verleend na inzage van de schepenbrief |
| brigand, brigant | schurk, boef, ook licht bewapende soldaat |
| brigandage | dieverij, roverij |
| brigandine | borstharnas |
| brijeeren | bewerking van lakenstof |
| brijman, briman, brijmannen | betaalmiddel, zilveren munt geslagen te Tricht, waarde onbekend |
| brijn | pekel |
| briqueterie | steenbakkerij |
| brochage | met goud., zilver. of zijdedraad bestikken |
| broche | (braad)spit |
| broché | geweven stof, brokaat |
| brocheur, brocheuse | brokaatwever, .weefster |
| brodeuse | borduurster |
| brodich | die bij iemand inwoont en in de kost is |
| broeck, broek | moeras, drassig land, ook land dat jaarlijks onderloopt en begraast kan worden |
| broeckage | weiden, beemden |
| broeckilie | korte broek |
| broekland | weiland |
| broeteter | kostganger |
| broetjong | broodmes zonder scherpe punt |
| broetzaet | gemalen koren waar bood van werd gebakken |
| broitgesinde | huispersoneel, bedienden |
| brokelic | strafbaar, schuldig aan strafbaar feit |
| broken, breuken | inbreuk maken op de rechtsorde, strafrechtelijke overtreding |
| brokenn | geldstraffen |
| brongräber | putten - bronnengraver |
| broodtbidder | bedelaar |
| broodzetting | de prijs en het gewicht van brood zoals dat door het Rijnlandse bestuur werd vastgesteld omstreeks 1800 |
| broot bidden | bedelen |
| brootbidder | bedelaar |
| brootcoren | tarwe |
| brootse | breekijzer |
| brootstal | broodkraam op de markt |
| broussaille | struikgewas, struiken, kreupelhout |
| broussailleux | met struikgewas bedekt |
| Brouwari portus, Bruvenhavia | Brouwershaven |
| bru | schoondochter |
| bruch-steinschneider | heelmeester, chirurgijn |
| bruek | vergrijp, misdrijf |
| bruel | beemd, weide |
| bruetkijste | bruidskist, kist met de uitzet van de bruid |
| Brugae, Brugis, Brug | Brugge |
| bruiden | beslapen, maar ook verkrachten |
| bruidje | bedoeld wordt een communicantje wiens tooisel geleek op dit van een bruid |
| bruier | plaaggeest, duivel |
| bruikweer | hofstede, pachthoeve |
| bruin | heraldiekteken, kleur bruin, aangeven door verticaal gekruiste arcering |
| bruitwech | mestweg |
| brum. | afk. brumaire, nevelmaand |
| brumaire | oktober, nevelmaand |
| brußtag | woensdag voor de laatste drie-eenheidzondag |
| brustschneider | korsettenmaker |
| bruwet | tweewielig landbouw kar met klein extra wiel |
| bruwette | vervoeren |
| Bruxellae, Bruxellis | Brussel |
| bruxellensis | van Brussel |
| bruycker | gebruiker |
| bruynswert | pikzwart |
| BS | afk. burgerlijke stand |
| b.s. | afk. baptizatus sacellano, gedoopt door de kapelaan |
| bubulcus, bubulcularius | koeherder, ossendrijver, ossenhoeder |
| buccinator, bucinator | hoornblazer, trompetblazer |
| bûcher | brandstapel |
| bûcheron | houthakker |
| budel | beul |
| buele | verwante |
| buffel | beul, scherprechter |
| buffel | wambuis |
| buick ghebroken | huwelijk is ontbonden bv door overlijden |
| buidelkist, budelkist | meelkist |
| buiingen | beschoeiing |
| buiklust | vleselijke begeerte |
| buiskool | witte kool |
| buitellaartje | inhoudsmaat van botervat, 1 buitelaartje = 1/4 kinnetje =9,36 kg |
| buitendach | buitengewone rechtszitting |
| buitenijen | het terrein buiten de stadsmuur, dat tot het stedelijk rechtsgebied behoorde |
| buitenluiden | vreemdelingen |
| buitennij | voorstad, gehucht |
| buitensbaans | afgelegen |
| buk | bok |
| bulle | pauselijke brief |
| Bullio(nium) | Bouillon |
| bulsarius | tassenmaker, geldbuidelmaker |
| bulster | stromatras, kafmatras |
| bundel, bendel | gewicht, 1 bundel = 3,2 kg |
| bunder | oppervlaktemaat, 1 bunder is ca 400-450 vierkante roeden, ook gezien 2 bunder = 3 morgen |
| bunderboeck | kadaster, erfregister |
| bundergelt | grondbelasting |
| bundighsten (te) | zoveel mogelijk in rechten bindend |
| bunxem | bunzing |
| Burdigala | Bordeaux |
| burdonarius | lastdierendrijver |
| burge, burg | borgen, borg |
| bûrgemeister | burgemeester van de gemeente |
| burgensis, -is | burger |
| burgerlijk huwelijk | zonder godsdienstplechtigheden huwen |
| burgerlijke begrafenis | begrafenis zonder kerkelijke plechtigheden |
| burgerrecht recht | uit het burgerschap voortvloeiend |
| burgerscap | het burgerschap |
| burggravius | burggravin |
| burgrave | burggraaf |
| bursarius | beurzenmaker, leerbewerker, tassenmaker, zadelmaker, kassier, ontvanger, beursstudent |
| busboom | taxus |
| büschenmacher | geweermaker, geweersmid |
| buscloot | kanonskogel |
| Buscum Ducis | 's Hertogenbosch |
| busgat | schietgat |
| busken | bosje |
| bust rapes | grafschender |
| butenpoorterscep | burgerschap van persoon die buiten de stadsmuur woont |
| buticularis | schenker |
| butseel | wijnzak |
| buucevel | dysenterie, diarree |
| bygerde | begeerde |
| byhach | behagen |
| byleven | believen |