| P. | afk. parrain, doopheffer, peter, doopvader |
| P | afk. père, vader, ook vaak doopheffer / Peter |
| p, pp, | afk. par, parentes, ouders |
| p. | afk. pagina, bladzijde |
| p. | afk. pupur, pourpre, heraldiekkleur, kleur paars, aangegeven door een linker –schuinlijnen |
| p. | afk. blz., bladzijde |
| pa | afk. postérité adultérine, nageslacht-, nazaten uit echtbreuk, overspel geboren |
| paaiement | kleingeld |
| paal | heraldiekteken, strook begrenst door twee lijnen |
| paap | in de middeleeuwen de naam voor priester |
| paaps | rooms |
| paardemeester | dierenarts speciaal voor paarden |
| paardetuisser | paardenkoper |
| paartje | inhoudsmaat bier, wijn. 1 paartje = 2 pint = ca 1,2 ltr |
| pace | in vrede |
| pachdach | betaaldag |
| pacht | belasting |
| pachtbrake, -braecke | verbreking van het pachtcontract, - huurcontract |
| pachtbrief | pachtakte |
| pachtgoet | onroerend goed in pacht gegeven |
| pachthof | hoeve, hof in pacht gegeven |
| pachthuus, | kleine boerderij, huis in pacht gegeven |
| pacta dotalia | huwelijkscontract |
| pade | peet, doopvader |
| padeken | paadje, weggetje |
| paeco | omroeper van het gemeentebestuur, heraut, gerechtsbode |
| pædictum, praedictus, -a | voornoemd |
| paegnans | zwanger |
| pael | grenspaal |
| paelder | beambte die de grens van een gebied aangeeft |
| paelgenoot | buurman |
| paelstede | plaats waar grenspaal staat |
| paerdoen | kwijtschelden |
| paeremakere | mandenmaker |
| paersscaerlaken | paarsroodscharlaken |
| paert | deel |
| paertcoen | verdeling van nagelaten goederen |
| paertshoeve | (on)kruid, klein hoefblad, goed geneesmiddel tegen zwerende clapporen |
| paetkin | paadje |
| paeyemeester | stadsontvanger |
| paeyen | betalen |
| pagadoor | betaalmeester |
| pagamentum | betaalmiddel, betaling |
| pagimagister | (dorps -) burgemeester |
| pagulus | gehucht |
| pagus | dorp |
| pain céleste | heilig sacrament |
| pair | engels edelman de naam is ontstaan, doordat volgens middeleeuws rechtsbegrip niemand geoordeeld kon worden dan door zijn "pairs" dus zijns gelijke |
| pairess | de vrouw van een pair |
| pairschap | rechten en waardigheid van een groot leen, met invloed, stond vlak onder de kroon |
| paleisteren | polijsten |
| palen | afbakenen, afpalen, de grenzen aangeven |
| paleografie | kennis van het oude schrift |
| palestermacher | schietboogmaker |
| paleye, polleye | katrol |
| palimpsest | een perkament -handschrift, waarop veelal uit zuinigheid, over de onleesbaar gemaakte eerste tekst een andere geschreven is. Langs chemische weg gelukt het vaak de oorspronkelijke, soms waardevolle tekst, weer leesbaar te maken |
| palissaden | heraldiekteken, brede aan de bovenzijde gescherpte palen |
| palloerlaken | laken voor het maken van banieren |
| palm | lengte maat, kleine palm = 3 cm, grote palm = 9,6 cm, na 1820 is de palm 10 cm |
| palmarum | palmzondag, de zondag voor Pasen |
| palmslach = coopslach slag | met de vlakke hand, de handslag waarmede een koop wordt bekrachtigd |
| paltsgraaf | gedelegeerde van de keizer en paus |
| panchiser | ontvanger van de panchys |
| panchys, pancys | heerlijk recht op het brouwen van bier |
| pand | laten varen voor de cijns, van een pand afzien, hem verlaten omdat hij meer kost dan hij opbrengen kan |
| pandbrief | schuldbekentenis |
| pandemarckt | marktplaats waar in beslaggenomen (onroerende)goederen openbaar werden verkocht |
| panden | beslag, leggen op gijzelen |
| pandene | panden gerechtelijke handeling |
| pandere | hij die beslag legt |
| pandijnghe | bij gerechtelijke verkoop, beslag wegens schulden, op een onroerend goed |
| paneel | stuk doek onder het zadel om de rug van het paard te beschermen |
| panetarius | bakker |
| panhuus | brouwerij |
| panhuushuus | pand waarin de brouwerij gevestigd is |
| panifex | bakker, broodbakker |
| pannarius | lakenwever |
| pannicida | kleermaker |
| pannifex, pannitextor | lakenwever |
| pannitonsor | laken - droogscheerder |
| pansier | maliënkolder |
| pantinenmacher | klompenmaker |
| pantopola | groothandelaar |
| papa | priester |
| papalis | pauselijk |
| papencruud | paardebloem |
| papenkelder | wijnhandel van geestelijken |
| papenkint | kind van een priester |
| papist | rooms katholiek |
| papisterie | door een rooms-katholieke priester getrouwd |
| pappenheimer | beerputleger |
| papulis | van de mazelen, door de mazelen |
| papyrifex | papiermaker, papierfabrikant |
| par. afk. parentes | ouders |
| paradeiser | tuinman |
| paradiskin | kleine hoogkamer |
| parage | verwantschap |
| parage (een tellen) | de graad van verwantschap met iemand uitrekenen |
| paralysis | verlamming |
| paranimf | bruidsleider, die de bruid op de bruiloftsdag terzijde staat |
| parant ou allié | aanverwant, bloedverwant |
| parant | bloedverwant, familielid |
| paranté | verwantschap |
| Parasceve | Goede Vrijdag |
| parausbrief | brief met aankondiging van openbare verkoping bij opbod |
| par-devant nous | zijn voor ons |
| pardoen | vergiffenis, vergeving, aflaat |
| pareerhabijt | ambtsgewaad |
| parens | ouder, vader |
| parentagie | verwantschap |
| parentatio | lijk plechtigheid, herdenking van een dode |
| parenteel | staat waarin alle mannelijke en vrouwelijke nazaten vermeld staan |
| parentela, parenté | verwantschap |
| parentelae | van de familie |
| parentelus | ouderlijk |
| parentes | ouders |
| parentis | van de vader, van de ouder |
| parisijs | volgens de reken - en munteenheden van Parijs |
| pariter | te gelijkertijd, op gelijke wijze, evenzeer |
| parlement | ruzie, woorden |
| parmentierwerk | zeer fijn naaiwerk |
| parochia | parochie |
| parochianus | parochiaan, lid van een kerkelijke gemeente |
| parochus | pastoor, geestelijke |
| parrain, | doopheffer, peter, doopvader |
| parricidium | vadermoord |
| pars | deel |
| parsoen | pastoor die de werkzaamheden door een ander laat doen uitvoeren |
| parthie | partij, (hoeveelheid) |
| partij advers | tegenpartij |
| partim | deels, gedeeltelijk |
| partitionair | meedelend in de opbrengst |
| partu | tijdens de bevalling |
| partus | bevalling, pas geboren kind |
| parukemaker | pruikenmaker |
| parvula | klein meisje |
| parvules | kleine jongen, kind |
| parvus, parvulus | klein, heel klein kind |
| paryrificis | van de papier fabrikant |
| pas | lengtemaat, 1 pas = 2,5 voet, pas wordt ook als gemene pas, schrede en tree omschreven, landmeterpas, -tree = 2 gemene pas = 5 voet |
| pascha (pasca) | Pasen |
| pascha clausum | zondag na Pasen |
| pascha floridum (florum) | Palmzondag |
| pascha passionis | 2e zondag voor Pasen |
| pascha rosarum | Pinksteren |
| paskwil | smaadschrift, anoniem schotschrift |
| passatus postea | later gepasseerd |
| passementwercker | bies aanbrenger bij meubels en kleding |
| passeringhe | gerechtelijke akte |
| passio dominica | goede vrijdag |
| passionstag (dominica passionis) | 2e zondag voor Pasen |
| pasteiken | gebakje |
| pastellator | pannenmaker |
| pastillifex | apotheker |
| pastor | herder, pastoor |
| pastor bonus | 2e zondag na Pasen |
| pastor loci | pastoor van deze plaats |
| pastor primarius | deken |
| pastoriekoren | tienden, geheven ten behoeve van het pastoriefonds over bepaalde landerijen |
| pastorietienden | vaste rente welke geheven werd ten behoeve van het pastoriefonds over bepaalde landerijen |
| patakon, patagon, patacon | betaalmiddel, zilveren munt, waarde ca 48 stuivers |
| patater | aardappel |
| patent | inkwartieringsbevel |
| pater denominatus | aangegeven of genoemde vader |
| pater ignoratus | onbekende vader |
| pater patris | grootvader langs vaders zijde, vader van vader |
| pater praevignus spondae | stiefvader van de bruid |
| pater sine nomine | ongenoemde vader |
| pater spondae | vader van de bruid |
| pater sponsi | vader van de bruidegom |
| pater suppositus | vermoedelijke vader |
| pater, -tris | vader |
| paterinus | peet, peetvader, doopvader |
| paternitas | vaderschap, |
| paternoster | rozenkrans |
| paternosterer | rozenkransmaker |
| paternus | van vaderszijde |
| paternus | vaderlijk |
| patibulum | kruis, galg |
| patijn | houten schoeisel |
| patr. | afk. patrini, paterni, peter en meter |
| patraster | stiefvader |
| patre absente | bij afwezigheid van de vader |
| patrem designare recusavit | weigerde de vader te noemen |
| patrem nominavit | als vader noemde |
| patrem | vader |
| patres | voorouders |
| patria | land, vaderland, geboorteland (stad) |
| patria caesarea, patria imperialis | land behorend tot de keizer |
| patrima | minderjarige dochter (waarvan de vader nog leeft) |
| patrimus | minderjarige zoon (waarvan de vader nog leeft) |
| patrina | doop hefster, doopmoeder, meter |
| patrini | doop ouders, peter en meter |
| patrinus | peter, doopheffer, doopvader |
| patris soror | vaderszuster, tante |
| patris | van de vader |
| patroniemen | vadersnamen, bv. Jan pieterszoon, Catharien jacobsdoghter |
| patronymicum | vadersnaam |
| patrueles | neven,en nichten in de tweede graad, waarvan de beide grootvaders broeders zijn |
| patrueles | volle neven, volle nichten, waarvan de vaders broers zijn |
| patruelis | neef, zoon van een broer |
| patruus | oom van vaderszijde |
| patruus magnus | oud - grootoom |
| patruus major | achter -oudoom, achter -grootoom |
| patruus maximus | betovergrootoom, betoveroudoom |
| pattakons, patagons | betaalmiddel, meestal met de vermelding Brabant Maastrichter cours. de Brabantse patagons een zilveren munt met een waarde van 48 stuvers (wisselkoers Maastricht) |
| pauper | arm |
| paupercula | arm vrouwtje |
| pauperculus | arm mannetje |
| paur | boer |
| pave | straatweg |
| paveersele | plaveisel |
| paveersteen | vloersteen |
| paveertichel | vloertegel |
| paveren | bestraten, betegelen |
| pax | vrede |
| paydach | betaaldag |
| pd | afk. pro deo, gratis, zonder betaling |
| peciam terre emit | een stuk grond kopen |
| pecias terre | stukken grond |
| pecora | vee, koeien, kalveren |
| pectorali morbo | door een borstkwaal |
| pecunia | geld |
| pecus | vee |
| pedagium | tol |
| pedeken | paadje |
| pedes | voetganger voetknecht |
| pedestaf, pede, peede | met ijzer beslagen stok |
| pedestantelijk, stante pede | op staande voet |
| pedisequa | dienstbode, kamermeisje |
| peditis | van de voetganger |
| peerdeken | kleine munt |
| peerdenkerkhof | ongewijde begraafplaats, vaak het galgenveld |
| peeter (gouden) | betaalmiddel, gouden munt ca 1360 -1480 |
| peilscael | peilschaal |
| pekneus | kleine erker uitbouw boven de poort met gaten in de vloer om pek te laten vallen op aanvallers |
| pelle | doodskleed, lijkkleed, doodslaken |
| pelle | schandpaal |
| pellewever | zijdewerver |
| pellex | bijzit, concubine |
| pelliceum | een soort pelzen borstrok |
| pellifex, pellio | bontwerker, ook leerlooier |
| pellore | wapenrok |
| pelse | met bont gevoerd kledingstuk bepaaldelijk: een onderkleed, ook gedragen over het blote lichaam |
| pelsemakere | bontwerker |
| peltier | bontwerker |
| peluw | kussen |
| pelvarius | ketelmaker, bakkenmaker |
| pelvifex | (metalen) schalen en schotel maker |
| pelzer | bontwerker |
| penael decreet | strafvordering |
| penael | betrekking hebbende op straf |
| penden | beslag, leggen op gijzelen |
| pene | boete |
| penen | straffen |
| penesticus | opkoper |
| penewaren | koopwaar met geringe waarde |
| penitentia | berouw (= biecht) |
| penninckrente | geldrente |
| penning | gewicht, 1 penning = 1/240 of 1/270 pond ook als zilvergehalte bekend, 12 penning = 1000/1000 (zuiver zilver), 1 penning = 12 greinen |
| penning | oppervlaktemaat, penning is synoniem voor vierkante koningsroede, = 1/240 pondemaat |
| penningen | betaalmiddel, 12 penningen = 1 schelling |
| pensator | ijkmeester |
| pensier,penschier | iemand belast met het beheer |
| pensionaris | rechtsgeleerd ambtenaar van een stad, vast bezoldigde rechtsgeleerde raadsman |
| pentecoste | Pinksteren, de 50e dag na Pasen |
| pentionaris, pensionaris | rechtsgeleerde ambtenaar |
| penultima | de voorlaatste dag (van de maand) |
| per | door |
| per duos dies aegrotavit | hij was twee dagen lang ziek |
| per matriomonium subsequens ligitimatus | door het huwelijk van zijn ouders alsnog gewettigd onwettig kind, afk. p.m.s.l. |
| per me | door mij |
| per procuratie perquisitie | gerechtelijk onderzoek, nasporing, huiszoeking |
| per procurationem | door (of bij) volmacht, |
| perceelplan | kadasterplan, perceelkaart, kadasterkaart |
| perckmeister | mijnbouwmeester |
| peregrinus | pelgrim, vreemdeling, van elders afkomstig |
| peremptoir | onherroepelijk, laatste uitstel |
| perhonestus | weledele |
| periculeuse | gevaarlijke |
| periculosus | gevaarlijks |
| periculum mortis | stervensgevaar |
| peripneumonia | longontsteking |
| peritus | ervaren |
| perlen | parels |
| permissie | verlof, toestemming |
| permittieren | toestaan, toelaten |
| perscruteren | nazoeken, doorzoeken |
| persemtafel | bank van lening |
| persevant | leerling-heraut |
| persijn | peterselie |
| persisteren | op iets blijven staan, volharden, staand houden, bevestiging van een vorige verklaring ten overstaan van het gerecht |
| persona | pastoor, een persoon |
| personne titrée | iemand van adel, iemand met een titel, voornaam persoon |
| persoonsleen | een leen waarvoor de leenman zweerde om zijn heer tegen iedereen en met al zijn goederen te verdedigen |
| persuaderen | aanraden, overreden, overhalen, doen geloven |
| persuatie van ymand(sonder) | (zonder) dwang van iemand |
| perykel | gevaar |
| peste | aan de pest |
| pestilentii | de pest |
| pestroede, roode roede | staf die de pestlijder moest dragen als herkenningsteken |
| petmolen | molen om water uit put op te pompen, meestal voorkomend in weilanden |
| petter | peet |
| pf | afk. procureur fiscal, procureur voor de belastingen |
| pfaider | hemdenmaker |
| pfeifer | fluitist |
| pfettenhauer | bouwvakker, timmerman |
| pfister | bakker |
| pfragner | handelaar |
| pharmacopola | apotheker, handelaar in zalven |
| phillippuspenninck | betaalmunt, 1penninck = 15 stuivers |
| phlebotomarius | aderlater |
| phrenesis | krankzinnigheid |
| phs | Phillips |
| phthisicus | teringlijder |
| phtisis | tering |
| piæ memoriæ | zaliger gedachtenis |
| pichure | maailoon |
| pickerie | dakstro, dekstro |
| picoreie | strooptocht, het stropen |
| pictaciarius | hersteller, schoenlapper |
| pictor | schilder, kunstschilder |
| pietas | vroomheid gehoorzaamheid |
| pietemaent | september |
| pietersdach | 22 februari |
| pijlwicht | weegschaal |
| pijncamer, pinecamer | folterkamer |
| pijnder | arbeider, zakkendrager |
| pijnre | beul |
| pijp | inhoudsmaat voor wijnolie en natte waren, 1 pijp heeft overal een eigen inhoudmaat |
| pijpegael, pipegael | kruiwagen |
| pijpkan | tinnen kan |
| pijzel | kleerkast |
| pike | lans |
| pilae memoriae | zaliger gedachtenis |
| pilearius, pileo | hoedenmaker |
| pille, pil | geestelijke zoon of dochter, petekind, doopkind |
| pillegave | doopgeschenk |
| pilleren, pillerie | plunderen, stelen |
| pilorisatie | veroordeling tot de schandpaal |
| pilotingaren | garen van plootwol, wol die van de vacht is af gestoken |
| pilter | bontwerker, huiden bewerker |
| pinakel | siertorentje |
| pincerna | inschenker van de drank |
| pinecamer | folterkamer |
| pineel | tinne of trans van een gebouw |
| pineweke | week voor Pasen, de Goede week voor Pasen |
| pinkrnscoe | schoen van kalfsleer |
| pint | inhoudsmaat voor graan en droge waren, 1pint =1/35 schepel, maar ook gezien =1/2 kan en 1/128 zak |
| pint | inhoudsmaat, 1 pint = 2 stoop= 4 mutsjes = ca. 0,6 ltr, ook gezien 1/4 stoop |
| pipere | fluitspeler |
| pirmeider | perkament bewerker |
| piscator | visser |
| piscina | viswater |
| pistor | bakker |
| pistrix | bakkersvrouw |
| pius | vroom, trouw |
| pl, pluv | afk. pluviôse, maand van de regens |
| placcaet | plakkaat, publicatie |
| placide | vreedzaam |
| placke | betaalmiddel van geringe waarde |
| plade | uitstekende punt van het dak |
| pladermolen | klappermolen, de wieken maken een klapper geluid |
| plaisirs de la chair | vleselijke geneugten |
| plastes | beeldhouwer |
| plate | stalen uitrustingsstukken die boven de halsberg werden gedragen |
| platea | straat, steeg |
| platijnen,plattijnen | klompen of pantoffels, houten schoenen |
| platijnhout | hout waarvan klompen worden gemaakt |
| pleb. | afk.plebanus, pastoor, geestelijke |
| plebanus | pastoor |
| plecker | stucadoor |
| pleie | martelwerktuig, verdachte werd uitgerekt met dit apparaat |
| pleinlijk | volkomen |
| pleuritide | wegens pleuritis, borstvliesontsteking |
| pligten | plichten |
| ploech | ploeg |
| ploech(h)arnasch | onderdeel van een ploeg |
| ploechghehinghe | beploegbaar akkerland |
| ploechrecht | recht van de afgaande pachter op een deel van de oogst |
| ploechwinne | akkerbouw |
| ploeger | landbouwer, boer |
| plogemeker | boer, ploeger |
| plogge | houten nagel |
| plombete | knots, met lood gevuld slagwapen |
| plompe | baksteen, afm. 7x3x2 duim |
| plonderije | afgedankte rommel, oude kleren, vuilnis |
| plonderinghe | kleine huisraad |
| ploten | het vruchtgebruik hebben |
| ploter | leerlooier |
| plouch | ploeg |
| pluderoien | twisten |
| pluisen | oude kleren |
| pluisteren | beroven, plunderen |
| plukken | beroven |
| plumbarius | tinnegieter |
| plures ahi, plurimi ahi | veel anderen |
| plures alii, plurimi alii | veel anderen |
| plurimi | zeer veel anderen |
| plurimum reverendus | zeer eerwaarde |
| pluvia | regen |
| pluviôse | januari |
| p.m. | afk. post meridiem, na de middag |
| p.m. | afk. pro memoria, ter herinnering |
| p.m.s.l. | afk. per matriomonium subsequens ligitimatus, door het huwelijk van zijn ouders alsnog gewettigd onwettig kind |
| pntie | afk. presentie, aanwezig |
| poederpere | peervormige strooibus |
| poelagier, pollagier | poelier, verkoper van geslacht gevogelte |
| poen, poena | boete, straf, pijn |
| poepen | afkomstig van büben, Duits voor (jongen) |
| poepen | hannekemaaiers |
| poerbus | specerijen (strooi)bus |
| poest | stalvoor koeien met melkschuur |
| poeta | dichter |
| poète courtisan | hofdichter |
| poete | hoer, prostituee |
| poilledeine | kalkoen |
| poinctijnghe | berekend de belastingdeel van ieder die men verschuldigd was aan de vorst |
| poingnaert | korte puntige dolk, ponjaard |
| pointer | zetter der belastingen |
| pointwerk | klein karweitje |
| poirter | poorter |
| poit | betaalmiddel, kleine munt uit ca 1615 |
| pokhuis | ziekenhuis voor lijders aan syfilis |
| pokken | syfilislijder, besmettelijke ziekte |
| pokmok | scheldwoord voor een door syfilis verminkt persoon |
| pol | hoerenloper, bezoeker van bordeel |
| polentarius | brouwerijknecht |
| police | bestuur, regering |
| politieke resolutie (bij) | bij besluit van het stadsbestuur |
| polleie, pleie | martelwerktuig, verdachte werd uitgerekt met dit apparaat |
| polleye | katrol |
| pollinctor | doodgraver |
| pomarius | groentehandelaar, fruithandelaar |
| pome | soort appel, deze droeg men bij zich tijdens bezoek aan besmette persoon |
| pomeridianam | na de middag |
| pomeridianus | namiddags |
| pomme de terre | aardappel |
| pomp | afsluitbare duiker |
| pompa funebris | begrafenisstoet |
| pond (medicinale) | gewichtsmaat, 1 pond = 12 ons |
| pond (oude ) | gewichtsmaat, 32 pond = 13 kg, 1 pond = 406 gram, 0,437 voor boter |
| pond Vlaams | betaalmiddel, in 1700,1 pond = één gulden |
| pond | betaalmiddel, 1 pond = 20 schellingen, sous, 1 pond = 240 penningen, derniers (d) |
| pond | gewichtsmaat, 1 pond = 16 ons, = 430-494 gram |
| pondelmaker | kopersmid |
| pondemaat , pond, pinsoen |
Friese landmaat, 1 pondemaat = 240 vierkante koningsroeden, in 1812 is de pondmaat vastgesteld op 0,3674 ha |
| ponjaard | korte puntige dolk |
| ponsoen | graveer - of etsnaald |
| pontifex | bisschop |
| pooi | pui |
| pook, poke | wolmaat voor handel in engelse wol, 1 pook = 1/3 scarpelier |
| poortclocke | grootte bel boven de stadspoorten |
| poortdinge | gerechtzitting op vaste tijden, meest drie - of viermaal in het jaar |
| poorterbrief, porterbrief | een door de overheid aan een poorter uitgereikte verklaring, dat hij burger is |
| poortergelt, poitergelt | een soort belasting om zijn poorterschap te behouden |
| poorters | inwoners van een stad, iemand die binnen de stadspoorten woont |
| poorterscamer | gevangenis voor poorters, maar ook de woning van een poorter |
| poorterschap | toestand van stedeling, rechten en verplichtingen van een burger, burgerrecht |
| poorterskint | kind van een poorter |
| poortersneringe | nering die in de steden alleen aan burgers is vergund |
| pop | stroprop voor het dichten van gaten onder de pannen tegen stuifsneeuw |
| popinarius | gaarkeuken |
| popinarius | verkoper van gekookt en gebraden vlees |
| populus | 2e week van de advent |
| por afk. | prior |
| porponte, porpointe | wambuis dat de krijgslieden onder de halsberg droegen |
| post | na, sedert, nadat |
| post alium | na de andere, na het andere |
| post denuntiationem ternalem | na de drie roepen |
| post hominum memoriam | sinds mensenheugenis |
| post meridiem | na de middag |
| post partum | na de bevalling |
| post prandium | na de middag |
| post sciptium | naschrift |
| post susceptum baptismum | na het ontvangen van het doopsel |
| post trinam proclamationem | na de drie huwelijksafkondigingen |
| post(h)umus, post(h)uma | postuum, geboren na de dood van de vader |
| postea | naderhand |
| postea | naderhand |
| posteri | nakomelingen |
| posteritas | nakomelingschap |
| posterus | later |
| postmeridianus | namiddags |
| postquam | nadat |
| postridie | daags daarop, op de volgende dag |
| pot | inhoudsmaat vloeistoffen = ca 1,5 ltr |
| potens facere | handelsbevoegd |
| pothuis | halfbovengrondse uitbouw boven een kelder |
| potje | inhoudsmaat, 1 potje = ca 1/16 kan |
| p.p. | afk. parentes, ouders |
| practicus | medicus |
| prädikat | kenteken, bv (Von) bij Duitse adel |
| præ, pre | voor |
| præ. afk.praeceptor | schoolmeester, onderwijzer |
| præceptor | schoolmeester, onderwijzer |
| præco | omroeper |
| præcox partus | te vroeg geboren |
| præcursor Christi | Johannes de doper |
| prædio | gisteren |
| præfectus | beheerder, voogd |
| præfectus | voogd |
| prægnans | zwanger |
| præmissis proclamationibus | na de roepen, na de huwelijks -afkondigingen |
| præmissis tribus bannis | na de roepen, na de 3 huwelijks -afkondigingen |
| praemittendis | nadat gezegd was, wat gezegd moest worden |
| præmunitus | voorzien van |
| prænobilis | edele, edel |
| præenobilis domina | weledele vrouwe |
| praenobilis dominus | weledele heer |
| præpositus | geestelijk een rang lager dan abt |
| præsens -ntis | aanwezig, tegenwoordig |
| præsentes, praesentie | in aanwezigheid van |
| præsentibus (ut) testibus | in de aanwezigheid der getuigen |
| præsentibus | in aanwezigheid van |
| præses | voorzitter |
| præsidiarius | behorend tot het garnizoen |
| præstes | leider |
| praet, preet | weide |
| praetendens | aanstaande (echtgenoot) |
| praetendentis | van de aanstaande (echtgenoot) |
| præter | uitgezonderd, min , wegens, behalve |
| prætor, pretor | schout, burgemeester, beheerder, voorzitter |
| prætorium | stadhuis |
| prævia dispensatione | na het verkrijgen van de dispensatie |
| prævie | tevoren |
| præviis sponsabilus et tribus bannis | voorafgegaan door ondertrouw en door de 3 huwelijksafkondigingen |
| præviis tribus bannis | voorafgegaan door de 3 huwelijks -afkondigingen |
| prævius | voorafgaand |
| prævus tribus bannis | na de drie roepen |
| prairial | mei |
| prati, prata | wei, weide, weiland, weiden |
| praxator | brouwer |
| pre | voor |
| prebende | recht op proviand, mondkost, ook op rente |
| prebere | aanbieden |
| precarium | belasting |
| precedens | voorafgaande |
| precedente | met het voorafgaande |
| precium | de prijs, de waarde |
| preco | omroeper |
| preet | weide |
| pré-gelt | soldij |
| preintimare | opzeggen, van te voren aankondigen |
| prejudiceren | veroordelen |
| prelaet | abt |
| prelecture | voorlezing |
| premier témoin | eerste getuige |
| premier | eerste |
| premium pudicitiae | kransgeld |
| prepositus | proost |
| presbyter | ouderling, priester |
| presbyteriaal beginsel | beginsel dat de kerk wordt bestuurd door de kerkelijke vergadering |
| presbyterium | college van ouderlingen |
| prescriberen | voorschrijven |
| presdicte | voornoemde |
| presentia | aanwezigheid, deze akte |
| presentibus testibus | in aanwezigheid van de getuigen |
| presentie van (ter) | in aanwezigheid van |
| presser | drukker |
| prestito juramente solemni | naar behoren de eed afgelegd |
| presumeren | vermoeden, aannemen, ervan uitgaan |
| pretendieren | beweren, voorwerpen, aanspraak maken op |
| pretenselick | zogenaamd, |
| pretentie | aanspraak |
| pretium, precium | de prijs, de waarde |
| pretor | burgemeester, provoost |
| pridie | daags (er) voor, gisteren |
| pridie nata | de dag er voor |
| priem | de tijd tussen 5 en 9 uur 's morgens |
| priestrage | pastorie |
| prijs boecken | waarin de zetters de 'prijzijen' (schattingen) van landerijen optekenden |
| prijsers | schatter |
| prijsie | schatting |
| prikskenbroot | klein broodje, voor een prikje gekocht |
| prima | de eerste dag (van de maand) |
| prima hora | de eerste uren na zonsopgang, hebben vooral de belangstelling in de kloosters |
| prima noctis | één uur ’s nachts |
| primo | ten eerste, aanvankelijk |
| primogenitura | eerstgeboorterecht |
| primogenitus | eerstgeboren |
| primogenituur | eerst geboorterecht: voorrang van kinderen uit een eerste huwelijk |
| primus | eerste, voorste |
| princeps | prins |
| princken | loeren |
| prinsdach | dag waarop de prins in de rederijkerskamer een dicht wedstrijd uitschreef |
| priore anno | het jaar tevoren |
| prisen | schatten, taxeren, waard achten, |
| priseren, priser | schatter |
| prisie, prisering, prisieringe | schatting, taxatie, vooral om te weten of daarmee een schuld of belasting kan worden betaald |
| privaat | toilet, ook gemak genoemd |
| privigna | stiefdochter |
| privignus | stiefzoon, een uit een eerder huwelijk van de moeder geboren zoon, van een andere vader dus |
| privilege | een bijzonder recht of vrijheid welk de landsheer verleende aan zijn leenmannen steden etc. |
| priwelesiën | privileges |
| pro | voor, ten behoeve van, in plaats van |
| pro animae suae refrigerio | tot verkwikking van zijn ziel |
| pro deo | gratis (om Gods wil) |
| pro expensis litis | t.b.v. de kosten van... |
| pro iuribus pastoris | voor pastoorsrechten |
| pro memoria | ter herinnering |
| pro pe | dicht bij |
| pro qua, pro quo | in wiens plaats, voor wie |
| pro quibus absentibus suppleverunt | die bij hun afwezigheid vervangen werden door |
| pro quo absente supplevit | die bij zijn afwezigheid vervangen werd door |
| pro re nata | naar de aard van de zaak |
| pro se et suis | voor hem en de zijnen |
| pro tempore | voor de tijd van |
| pro ut dat scripto | zoals/opdat het schriftelijk gegeven is |
| proamita | zuster van overgrootvader |
| proavia | overgrootmoeder |
| proavitus | van de voorouders geërfd |
| proavunculus | broer van een overgrootmoeder |
| proavus | overgrootvader |
| proband | eerste persoon in een genealogie -overzicht |
| probator | muntkeurmeester |
| probatum est | het is proefondervindelijk goed gebleken |
| proc. afk. procurator | volmachthouder, plaatsvervanger, advocaat, woordvoeder |
| procarius | varkenshoeder |
| procedeerde uuyt | voortkwam uit, gevolg was van |
| procederen | voortgaan |
| proche voisin du defunt | naaste buur van de overledene |
| prochiepaep, parochipaep | parochiepriester |
| prochischoole | school behorend tot de parochie of kerspel |
| proclamatio, -ionis | afkondiging |
| procreare | verwekken, in het leven roepen, voortbrengen |
| procreatores | ouders |
| procul, procula | ver |
| proculatorium | volmacht |
| procuratie ad lites | volmacht bij geschillen |
| procuratie ad negotia | schriftelijke volmacht om zaken af te handelen |
| procuratie apud acta | algemene volmacht om zaken af te handelen |
| procuratio, -ionis | machtiging |
| procurator -reur | volmachthouder, plaatsvervanger, advocaat, woordvoeder |
| procuvata | voortgekomen, |
| prodigus | verkwister (goederen zijn door het gerecht ontnomen) |
| prodogi | goederen van iemand die onder curatele is geplaatst vanwege verkwisting |
| proefmeester | ambtenaar door de gilden aangesteld tot het examineren van hen, die als lid willen worden opgenomen |
| proefpredicatie | voorbereidingspreek, voorafgaande aan de viering van het heilig avondmaal |
| profesto (in) | de dag voor het feest |
| profossionis suae | van beroep |
| progener | vader van de afstammeling |
| progenerare | verwekker |
| progenetrix | stammoeder |
| progenies | nageslacht, afstammeling |
| progenitor | stamvader |
| progenitus | nageslacht, zoon, afstammeling |
| prolandus | de te ondervragen persoon |
| proles | nakomeling, afstammeling, ook gezien als onecht kind |
| proles illegitima | onwettig kind, bastaard |
| proles naturalis | wettig kind |
| proles spuria | onwettig kind, bastaard |
| proles | kinderen |
| proles, -is | kind, nakomeling |
| promatertera | zuster van de overgrootmoeder |
| promeridianus | in de voormiddag |
| promocondus | keldermeester |
| promulgatio | afkondiging van een huwelijk |
| promus | keukenmeester |
| pronepos | achterkleinzoon, achterneef |
| proneptis | achterkleindochter, achternicht |
| prononceren | uitspraak doen van vonnis, bekendmaken |
| pronuntiatie | uitspraak |
| pronuros | vrouw van een kleinzoon |
| proosdij | woonhuis van de proost |
| propago | nageslacht |
| propatruus | broer van de overgrootvader |
| propia persona | in eigen persoon |
| propinquitas | verwantschap |
| propinquus | verwant |
| proposten | uiteenzetting, voorstelling van zaken |
| proprietarius, propriétaire | eigenaar |
| propriété | eigendom |
| propter | wegens |
| proquibus | voor wie |
| pro quibus absentibus suppleverunt | die bij hun afwezigheid vervangen werden door |
| proreta | kapitein |
| prorogieren | verdagen, verlengen, verschuiven |
| prosapia | verwantschap, geslacht |
| protavus | bet -overgrootvader |
| protestatie | protest, tegenspraak |
| protestieren | protesteren, tegenspreken |
| prout inde selve (ibidem) | zoals in de zelfde |
| prout numero | onder nummer.... |
| provintie | provincie |
| provisie (bij) | voorlopig, bij voorlopige voorziening |
| provisionele | voorlopige |
| provisor puerorum | voogd |
| provisoren | voogden |
| provisus | voorzien van (de sacrament van de stervenden) |
| provoceren | in hoger beroep gaan |
| provoost | gerechtelijk ambtenaar, zoals ambtman en baljuw ook gevonden opzichter van orde en tucht in een legerplaats |
| provoost | militaire gevangenis, (onder streng arrest) |
| proxeneta | tussenhandelaar |
| proximo die | de volgende dag |
| prurietschap | ontucht plegen |
| pryculeus, periculeus | gevaarlijk |
| p.s. | afk. post scriptum, naschrift |
| psaligraphie | de kunst om figuren uit papier te knippen |
| p.t | afk. pro tempore, voor de tijd van |
| pubertas | huwbaar |
| publi | publiek (bij notaris vermeld) |
| puchveler | perkamentbewerker |
| puckel | van wilgentenen gevlochten visfuik |
| puella publica | prostituée |
| puella pudica | eerbare jonkvrouw |
| puella | meisje |
| puellula, puella | klein meisje |
| puer | kind, knaap |
| puera | meisje |
| pueri | kinderen |
| puerinus | kind, knaap |
| puerperia, puerpera | kraamvrouw |
| puerperis | tijdens de bevalling |
| puerperium | bevalling, kraambed |
| puerulus | baby |
| pugna | veldslag |
| pullemaat | inhoudsmaat, 1 pullemaat = 1/120 ton = 1,4 ltr. ook bekend als kroes |
| pulveren | fijnstampen |
| pumeel | sierknop |
| punt | lengtemaat, 1 punt = 1/12 rijnlandse lijn =0,18 mm, na 1820 = 1,1 mm |
| puntdeuren | sluisdeuren |
| pupa, pupula | klein meisje |
| pupil | wees, pleegkind |
| pupill | halve wees, moederloos, pleegzoon |
| pupillus | moederloos, wees van moederszijde |
| pupus, pupulus | kleine jongen |
| purge | zuivering |
| Purificatio | Maria Lichtmis, 2 februari |
| purpur | heraldiekteken, kleur, aangegeven door lijnarcering van linker schuinlijnen |
| pusio | kleine jongen |
| pustulae | puisten |
| putaker | putemmer |
| puteus | gat, put |
| putgalge | houten paal naast waterput met V vork aan bovenzijde, waarin stok om water op te halen |
| putimo orto | dadelijk na de geboorte |
| pütner | kuiper |
| puutbeitel | puntijzer om kleine gaten in natuursteen te maken |
| pynkelder | folterkelder |
| pynychbanck | pijnbank |